سلکتور گیربکس چیست + روش تنظیم

سلکتور گیربکس ابزاری است که برای تعویض دنده در نظر گرفته شده است‌. این بخش بر روی گیربکس خودرو نصب شده و با سیم کشی‌های استاندارد و مخصوصی به کامپیوتر جعبه دنده اتصال می‌یابد و با آن ارتباط برقرار می‌کند. در این مقاله شما را به طور کامل با سلکتور گیربکس آشنا کرده و وظایفی را که در خودرو دارد برمی‌شماریم و در انتها روش تنظیم این بخش را شرح خواهیم داد.

آشنایی با سلکتور گیربکس

سلکتور گیربکس یا “انتخاب دنده” وسیله‌ای تعبیه شده در جعبه دنده خودرو بوده و امکان تعویض و تغییر چرخ دنده‌ها متناسب با نوع نیاز راننده را فراهم می‌کند‌. راننده می‌تواند با توجه به نقشی که سلکتور در خودرو دارد، در هنگام رانندگی دنده را عوض کرده و آن را به جهت‌های مختلف بالا و پایین حرکت دهد و به این شیوه تغییر دنده برای کنترل سرعت خودرو با سهولت بیشتری همراه خواهد بود.

سلکتور گیربکس چه وظیفه‌ای در خودرو دارد؟

مهم‌ترین و کلیدی‌ترین نقشی که سلکتور گیربکس در ماشین ایفا می‌کند، فراهم کردن شرایط لازم برای تعویض دنده است. وضعیت دنده‌ها در قسمت پشت آمپر اتومبیل و چراغ ترمز عقب به وسیله این قطعه روشن می‌شود. البته باید یادآور شد که در اتومبیل‌های اتوماتیک، کامپیوتر خودرو از قبل به صورت پیش فرض داده‌ها را در خود ذخیره کرده و زمانی که عملیات تنظیم و کنترل گاز و ترمز به طور کامل صورت گیرد، تعویض دنده به شکل خودکار توسط ماشین انجام می‌شود. به همین جهت فقدان سلکتور گیربکس در خودرو یا وجود اختلال در عملکرد آن عملیات تعویض دنده را با مشکل مواجه می‌کند و به این ترتیب علاوه بر اینکه تجهیزات درونی سیستم جعبه دنده به مرور زمان دچار آسیب و از کار افتادگی می‌شوند، اتومبیل در قدرت و سرعت دچار ضعف بوده و حرکت آن با اختلال روبرو خواهد شد.

اهمیت تنظیم سلکتور گیربکس و کنترل عملکرد آن

چنانچه عمل تنظیم سلکتور گیربکس به خوبی انجام نشده و این قطعه دچار ایراد فنی باشد، کارکرد آن با نقص و اختلال همراه خواهد شد. از مهم‌ترین نشانه‌هایی که عدم تنظیم درست سلکتور گیربکس و وجود مشکل در عملکرد آن را گوشزد می‌کند، روشن نشدن چراغ دنده عقب است‌. البته وجود مشکل در سیستم الکتریکی خودرو و خرابی بخش‌های مختلف آن نیز می‌تواند در روشن نشدن این چراغ اعمال تاثیر کند اما چنانچه از سالم و بی‌نقص بودن قطعات و تجهیزات این سیستم اطمینان دارید می‌توانید دلیل عدم روشنایی چراغ دنده عقب را به تنظیم نبودن یا وجود نقص در سلکتور گیربکس نسبت دهید.

علاوه بر این، خراب بودن سلکتور یا تنظیم نبودن آن باعث می‌شود وضعیت دنده‌ها بر روی صفحه نمایش ماشین (پشت آمپر) منعکس نشده و داده‌های لازم به کامپیوتر ارسال نشود. عدم دسترسی کامپیوتر به اطلاعات مورد نیاز و ارسال نشدن مناسب سیگنال ECU تعویض دنده‌ها را با ایراد مواجه کرده و ارسال فرامین مختلف به گیربکس مختل می‌شود؛ نتیجتا عملکرد خودرو در وضعیت دنده‌های مختلف با ایراد روبرو خواهد بود.

به این ترتیب کارکرد کلی خودرو تحت تاثیر قرار گرفته و شاهد بروز مشکل در بخش‌های مختلف خواهید بود. بنابراین باید اظهار داشت که تنظیم سلکتور گیربکس و توجه به صحت عملکرد آن بسیار ضروری و لازم ‌الاجرا است. تنظیم سلکتور گیربکس را می‌توانید به تکنسین‌های ماهری که در این زمینه تجربه کافی را دارند بسپارید و یا چنانچه خودتان در حیطه مسائل فنی خودرو اطلاعات و آگاهی کافی را دارید به تنظیم این بخش بپردازید و در بازه‌های زمانی مشخص عملکرد این قطعه را بررسی نمایید.

دلیل خرابی و بروز مشکل در سلکتور خودرو چیست؟

تماس سلکتور گیربکس با آب و رطوبت مهم‌ترین دلیل خرابی و از کار افتادگی آن است. برای اطمینان از این موضوع کافی است چند قطره آب بر روی این قطعه بریزید تا خرابی و ایجاد اختلال در کارکرد آن را مشاهده کنید. به منظور عدم تمای سلکتور گیربکس با آب باید پیچ هواگیری نزدیک سلکتور که در پشت ترموستات قرار دارد را به خوبی ببندید و از سفت بودن آن مطمئن باشید چراکه اگر این پیچ شل باشد ممکن است آب بر روی سلکتور چکه کرده و با اکسیده شدن مدار درونی سلکتور، آن را خراب کند‌. علاوه بر این در زمان شست‌وشو و پاکسازی موتور اتومبیل نیز باید به عدم تماس و برخورد آب با سلکتور دقت کنید و چنانچه ناخواسته قطرات آب با این قطعه برخورد کردند سریعا آن را به وسیله پمپ باد خشک کنید.

برای تنظیم سلکتور گیربکس باید چه ابزارهایی را در اختیار داشت؟

• سیم نازک (حدود ۲ متر با شماره ۰.۵)
• ۲ سر سیم لخت و بدون روکش
• اهم متر دارای بوق (مجهز بودن اهم متر به بیزر باعث می‌شود در هنگام اتصال کوتاه بتوانید صدای بوق را بشنوید)
• آچار تفنگی T30 یا آچار ستاره‌ای (استفاده از این آچار‌ها لرزش دست در هنگام تنظیم سلکتور را کم می‌کند)

فرایند تنظیم سلکتور گیربکس

در این بخش مراحل عملیات تنظیم سلکتور گیربکس را به ترتیب توضیح می‌دهیم:

• در مرحله نخست درب خودرو را باز کرده و هواکش ماشین را از محل نصب جدا کنید.
• سپس اتومبیل را در حالت خلاص (وضعیت N) قرار داده و سوئیچ را دربیاورید.
• دسته سیم‌هایی را که از قطعه پلاستیکی بیرون آمده‌اند مورد توجه قرار دهید. این سیم‌ها از طریق دو عدد پیچ به گیربکس اتصال یافته و با چرخاندن سلکتور به سمت جلو و عقب حرکت می‌کنند.
• مفصل برنجی تعبیه شده بر روی گیربکس خودرو که مجهز به حفره‌ای مربعی شکل در بخش میانی خود است، نباید به هیچ وجه حرکت داده شود و لازم است بدون تکان خوردن این قطعه به باز کردن پیچ‌های کناری بپردازید تا حرکت سلکتور به عقب و جلو با حداقل میزان نیرو صورت گیرد.
• حالا لازم است یکی از سرهای سیم لختی که فراهم کرده‌اید را به رشته سیم‌ها و سر دیگر آن را به اهم متر اتصال دهید.
• در مرحله بعد هر دو سر سیم را به پین‌های موجود بر روی سلکتور نصب کنید.
• اهم متر خود را روشن کرده و بوق آن را فعال نمایید.
• سلکتور را به اندازه دو میلی متر به چپ و راست بچرخانید تا صدای بوق آن را بشنوید.
• حالا بخشی را که اهم متر بوق می‌زند بر روی سلکتور نشانه گذاری کنید.
• سپس با تکان دادن مجدد سلکتور بوق اهم متر را قطع کرده و نقطه‌ای را که بوق قطع شو علامت گذاری کنید.
• محدوده میان دو علامتی که بر روی قطعه ایجاد کرده‌اید ناحیه درست سلکتور می‌باشد.
• حالا لازم است پیچ‌ها را محکم ببندید.
• توجه داشته باشید که پس از بسته شدن پیچ‌ها صدای بوق اهم متر باید بر روی دنده خلاص به گوش برسد.
• چنانچه بعد از بستن پیچ‌ها صدای بوق اهم متر را شنیدید احتمالا سلکتور گیربکس خراب شده و ممکن است به تعویض نیاز داشته باشد.
• در مرحله بعدی باید عملیات تنظیم کابل را به انجام برسانید؛ در بخش انتهایی کابل سلکتور گیربکس کابلی به رنگ نارنجی مشاهده می‌شود که در انحصاز بخش دیگری از کابل کرم یا زرد رنگ قرار گرفته است. در این جا باید بخش نارنجی رنگ را در جهت بالا حرکت دهید.
• در هنگام انجام این کار به مفصل‌ها دقت کنید و توجه داشته باشید که حرکت نکنند و بر روی حالت خلاص قرار داشته باشند.
  حالا برای تنظیم نهایی کابل لازم است کلید نارنجی رنگ را در جهت پایین فشرده و پوشش کرم رنگ را تکان دهید تا قفل شود.

سخن پایانی

سلکتور گیربکس قطعه‌ای کلیدی و اساسی در پکیج فنی خودرو به شمار می‌آید. بنابراین عدم تنظیم درست این قطعه و وجود ایراد در عملکرد آن فرمان تعویض دنده را مختل کرده و به این ترتیب تعویض دنده و کنترل قدرت و سرعت اتومبیل امکان پذیر نخواهد بود. توجه داشته باشید که نشتی سیالات اتومبیل ممکن است تنظیم سلکتور را از برنامه خارج کند و به همین جهت باید بررسی‌های لازم را در این مورد انجام دهید. اگر مایل به تنظیم اصولی سلکتور گیربکس خودروی خود هستید می‌توانید این کار را به تخصص و مهارت افرادی که در این زمینه تجربه کافی دارند بسپارید تا از انجام درست و اصولی این عملیات اطمینان حاصل نمایید.