بحران سامانه‌ای و ارزی تولید را تهدید می‌کند
انجمن سازندگان قطعات و مجموعه‌های خودرو طی نامه‌ای رسمی خطاب به سید محمد اتابک، وزیر صنعت، معدن و تجارت، نسبت به خطر توقف تولید قطعات و در پی آن، رکود در خطوط تولید خودروسازان هشدار داد. براساس اعلام دبیر انجمن قطعه‌سازان، از شب گذشته توقف برخی خطوط قطعه‌سازی آغاز شده و این روند در روزهای آتی ادامه خواهد یافت.
در متن این نامه، انجمن قطعه‌سازان به مشکلات اخیر در روند خرید خارجی قطعات اشاره کرده و از چالش‌های ایجاد شده در سامانه‌های ثبت‌سفارش، تأخیر در اخذ مجوز دستگاه‌های ذیربط و دشواری در تأمین و تخصیص ارز انتقاد کرده است. به گفته این انجمن، تداوم این روند می‌تواند به تعطیلی کامل تولید قطعات و در نهایت به توقف تولید خودرو منجر شود.
آمارهای اخیر نیز این بحران را تأیید می‌کنند. شاخص شامخ منتشر شده توسط اتاق بازرگانی ایران، حاکی از کاهش شدید موجودی مواد اولیه در انبارهای خودروسازان و قطعه‌سازان و افزایش هزینه‌های تأمین این مواد است. همچنین مرکز پژوهش‌های مجلس از افت ۱۰ درصدی تولید و ۷ درصدی فروش قطعات در اسفندماه نسبت به بهمن خبر داده است.
در سال‌های اخیر، صنعت خودروی کشور علاوه بر تحریم‌های بین‌المللی و نوسانات ارزی، با موانع داخلی همچون مشکلات سامانه‌ای و بوروکراسی پیچیده دست به گریبان بوده است. امروز نیز قطعه‌سازان نسبت به اختلال‌های سامانه‌ای که خود قرار بود فرآیند تجارت را تسهیل کند، معترض شده‌اند.
در نامه انجمن قطعه‌سازان به وزیر صمت، چهار مطالبه مشخص مطرح شده است:
۱. پذیرش تلرانس ۲۵ درصدی در سهمیه ارزی،
۲. اتصال کامل سامانه جامع تجارت با سامانه‌های وزارت صمت و بانک مرکزی،
۳. احتساب ترخیص‌های ۹۰ درصدی در مصرف ارزی قطعه‌سازان،
۴. لغو فوری قانون ممنوعیت حمل کالا پیش از ثبت‌سفارش.
هرچند این درخواست‌ها می‌توانند بخشی از مشکلات را در کوتاه‌مدت کاهش دهند، اما تحلیل دقیق‌تر نشان می‌دهد که ریشه بحران، ساختاری‌تر از این اقدامات موقتی است.
پذیرش تلرانس ارزی، با وجود افزایش انعطاف برای قطعه‌سازان، می‌تواند فشار مضاعفی بر منابع ارزی کشور وارد کند. در مقابل، اتصال کامل سامانه‌ها یک ضرورت حیاتی برای کاهش بوروکراسی و تسریع فرآیندهای تجاری است. لحاظ کردن ترخیص‌های ۹۰ درصدی نیز می‌تواند در کوتاه‌مدت بخشی از گره‌های موجود را باز کند. لغو ممنوعیت حمل پیش از ثبت‌سفارش، به ویژه در شرایط فعلی که فرایند ثبت‌سفارش با اختلال روبروست، می‌تواند مانع از توقف بیشتر تولید شود.
مازیار بیگلو، دبیر انجمن قطعه‌سازان، در گفت‌وگویی وضعیت موجود را بحرانی‌تر از آنچه در نامه انجمن آمده، توصیف کرد. او تأکید کرد که خطوط تولید برخی قطعه‌سازان از شب گذشته به دلیل نبود مواد اولیه متوقف شده و اگر چاره‌ای اندیشیده نشود، تولید خودرو نیز در معرض کاهش چشمگیر قرار خواهد گرفت.
بیگلو با انتقاد از قانون ممنوعیت حمل کالا پیش از ثبت‌سفارش گفت: برخی قطعه‌سازان با صرف هزینه‌های بالا، مواد اولیه را آماده کرده‌اند اما به دلیل مشکلات سامانه‌ای موفق به ثبت سفارش نشده‌اند و در نتیجه ناگزیر به توقف تولید شده‌اند.
وی افزود: «روند سختگیرانه تخصیص ارز طی سال‌های اخیر نه تنها به پیچیدگی‌های زیادی دچار شده بلکه باعث شده قطعه‌سازان برای تأمین نیازهای خود مسیرهای بوروکراتیک دشواری را طی کنند.» بیگلو با اشاره به کاهش تفاوت نرخ ارز نیمایی و بازار آزاد، ادامه این سختگیری‌ها را غیرضروری دانست و خواستار لغو فوری قوانین دست‌وپاگیر شد.
توقف خطوط تولید قطعه‌سازان می‌تواند پیامدهای گسترده‌ای برای اقتصاد کشور داشته باشد. نخستین اثر، کاهش تولید خودرو و افزایش احتمالی قیمت‌ها در بازار است. در کنار آن، تعطیلی خطوط تولید به بیکاری گسترده کارگران این صنعت منجر شده و ضربه بزرگی به صنایع وابسته نظیر فولاد، پتروشیمی، لاستیک و شیشه خواهد زد.
صنعت خودرو که نقشی کلیدی در رشد صنعتی و اقتصادی کشور دارد، اکنون بیش از همیشه نیازمند تصمیمات فوری و اصلاحات اساسی برای عبور از بحران پیش‌رو است.
منبع خبر: دنیای اقتصاد