حق العبور

خیلی‌ها خودروی نو که می‌خرند، اولین کاری که می‌کنند، یک سفر باهاش می‌روند شمال. طرفای فریدونکنار و بابلسر، وقتی یک گونی برنج دمسیاه می‌خرند، می‌گویند کاش ماشینمان باربند داشت. طرفای چمخاله و لاهیجان، وقتی یک نم باران می‌زند، می‌گویند کاش ماشینمان سان‌روف داشت. طرفای جنگل‌های دو هزار و سه هزار، وقتی مه همه‌جا را فرامی‌گیرد، می‌گویند کاش ماشینمان چراغ مه‌شکن داشت. توی آزادراه رشت – قزوین، وقتی پیامک پرداخت الکترونیکی عوارض آزادراهی به دستشان رسید، می‌گویند، کاش ماشینمان کیف‌پول داشت.

پروژه “سامانه پرداخت الکترونیکی عوارض در آزادراه‌های کشور” یک پروژه ملی است که هم‌اکنون در بسیاری از آزادراه‌های کشور به مرحله بهره‌برداری رسیده‌است. با راه‌اندازی این سامانه، ایران در زمره ۱۰ کشور برتر استفاده کننده از این تکنولوژی قرار گرفته‌است. پرداخت الکترونیکی عوارض آزادراهی، ثمرات و دستاوردهای مهمی برای کشور به همراه دارد. مصرف سوخت را به میزان زیادی کاهش می‌دهد. سرعت تردد و جابجایی را در آزادراه‌ها افزایش می‌دهد. سطح ایمنی ترددکنندگان را ارتقاء می‌بخشد. با حذف تقاطع‌های هندسی غیر ضروری و کاهش هزینه‌های سربار، تولید و نگهداری آزادراه‌ها را تسهیل می‌کند.

با وجود تمامی این مزایا، این پروژه با یک مشکل عمده روبرو است. عوارض آزادراهی از سوی مردم، با تاخیر زیاد پرداخت می‌گردد. بسیاری از آحاد مردم هنوز با پرداخت‌های الکترونیکی چندان مانوس نیستند و برخی نیز در این زمینه فراموش‌کار و سهل‌انگارند. این وضعیت، شرکت‌های سرمایه‌گذار آزادراهی را که وظیفه نگهداری، تجهیز و مرمت آزادراه‌ها را بر عهده دارند با کمبود شدید نقدینگی روبرو می‌کند.

برای رفع این مشکل تمهیدات گوناگونی اندیشیده شده است. پلیس کسانی را که دیر پرداخت می‌کنند، جریمه می‌کند. مطابق قانون، تعویض پلاک و تمدید بیمه‌نامه، منوط به تسویه عوارض آزادراهی شده است و جز آن. اما با وجود تمامی این تمهیدات هنوز تا رسیدن به نقطه مطلوب، فاصله وجود دارد.

یکی از راه‌های کاهش این‌فاصله، آن است که شرکت‌های خودروساز دست‌به‌کار شده و در هنگام تحویل خودرو به خریدار، یک کیف‌پول الکترونیکی متصل به پلاک نیز به خریدار تحویل دهند. از طریق این کیف پول، دارنده خودرو با سهولت بیشتری قادر به پرداخت عوارض و جریمه‌های مرتبط، با خودروی خویش خواهد بود.

شرکت خودروساز می‌تواند، در بادی‌امر، به عنوان هدیه این کیف‌پول را اندکی نیز شارژ نماید. گردش‌های مالی که در این کیف‌پول اتفاق می‌افتد، می‌تواند برای خودروساز منابع مالی یا تسهیلاتی جدیدی خلق نماید. البته ایجاد کیف‌پول در این حجم وسیع، نیازمند هماهنگی با وزارت راه‌ و شهرسازی، پلیس راهور و بانک‌های عامل می‌باشد. شرکت گسترش الکترونیک ایما (مگا) به عنوان مشاور و ناظر این پروژه می‌تواند زمینه این هماهنگی را فراهم آورد.

نویسنده: مهرداد وفا