آشنایی با نحوه عملکرد ایربگ (کیسه هوا)
ایربگ یا کیسه هوا یکی از مهم‌ترین تجهیزات ایمنی خودرو است که می‌تواند در هنگام وقوع تصادف از سرنشینان خودرو محافظت کند. ایربگ یک کیسه پارچه‌ای یا پلاستیکی است که در هنگام تصادف با سرعت بالا باد می‌شود و مانع از برخورد سر و صورت سرنشینان با بخش‌های سخت خودرو می‌شود و همین امر موجب می‌شود تا آسیب‌های وارده به سرنشینان به حداقل ممکن برسد.
در هنگام تصادف و برخورد شدید، سنسورهای مختلف موجود در خودرو تغییرات سرعت و برخورد را تشخیص می‌دهند. این تغییرات از طریق سنسور به سیستم کنترل ایربگ منتقل می‌شوند.
در صورتی که شرایط تصادف تشخیص داده شود، سیستم کنترل ایربگ دستور فعال‌سازی را به واحد پرکننده یا کشیده‌کننده ایربگ می‌دهد. سپس گازهایی مثل گاز نیتروژن در سریعترین زمان ممکن به داخل کیسه ایربگ منتقل می‌شوند تا آن را باد کنند و در نهایت پس از باد شدن، باعث محافظت از سرنشینان خودرو شوند.
این روند تنها در چندین میلی‌ثانیه اتفاق می‌افتد. در نهایت ایربگ به‌عنوان یک پوشش نرم برای جلوی سرنشینان ایمنی بیشتر ارائه می‌دهد و از اصابت آنها به قطعات سخت و تیز داخل خودرو جلوگیری می‌کند.
تاریخچه ایربگ
ایده اولیه ایربگ در حدود سال ۱۹۱۷ توسط یک مهندس آمریکایی به نام جان تی رابرتز مطرح شد. او با اختراع یک کیسه پارچه‌ای که به وسیله‌ی گاز نیتروژن باد می‌شد، سعی کرد از سرنشینان هواپیما در برابر برخورد با داشبورد در هنگام فرود اضطراری محافظت کند.
اما ایربگ‌های مدرن برای اولین‌بار در سال ۱۹۵۳ توسط شرکت هواپیماسازی بیل در هواپیماهای مسافربری استفاده شدند. این ایربگ‌ها در ابتدا به‌صورت دستی فعال می‌شدند و به همین دلیل استفاده از آنها در خودروها دشوار بود.
در سال ۱۹۷۱، شرکت خودروسازی هولدن در استرالیا اولین خودروی سواری را با ایربگ تولید کرد. اما این خودرو تنها در استرالیا عرضه شد و در سایر کشورها مورد استقبال قرار نگرفت.
در سال ۱۹۸۱، شرکت خودروسازی مرسدس بنز اولین خودروی سواری را با ایربگ در ایالات متحده آمریکا عرضه کرد. این خودرو با استقبال خوبی از سوی مشتریان مواجه شد و به سرعت سایر خودروسازان نیز به تولید خودروهای ایربگ‌دار روی آوردند.
در کشور ایران براساس مصوبه شورای عالی استاندارد، شرکت‌های خودروسازی داخلی از ابتدای سال ۱۳۹۰ (و البته پس از یک مرحله تمدید) می‌بایست تولیدات خود را حداقل با دو کیسه هوا به بازار عرضه می‌نمودند.
انواع ایربگ
ایربگ‌ها در انواع مختلفی تولید می‌شوند که هر کدام از آنها برای محافظت از یک قسمت خاص از بدن سرنشینان طراحی شده‌اند.
• ایربگ راننده
این ایربگ در قسمت فرمان خودرو قرار دارد و از سر و سینه راننده در هنگام تصادف محافظت می‌کند.
• ایربگ سرنشین جلو
این ایربگ در قسمت داشبورد خودرو قرار دارد و از سر و سینه سرنشین جلو در هنگام تصادف محافظت می‌کند.
• ایربگ جانبی
این ایربگ در قسمت صندلی‌های خودرو قرار دارد و از سر و قفسه سینه سرنشینان در هنگام تصادف از کناره‌ها محافظت می‌کند.
• ایربگ پرده‌ای
این ایربگ در قسمت سقف خودرو قرار دارد و از سر و گردن سرنشینان در هنگام تصادف از بالا محافظت می‌کند.
• ایربگ زانو
در حال حاضر ایربگ های زانو بسیار فراگیر شده و خودروسازان معتقدند وجود آنها می تواند از وارد شدن صدمه به پای راننده یا سرنشین کناری در تصادفات جلوگیری کند.
• ایربگ کمربند
نوعی ایربگ است که در پشت کمربند ایمنی نصب می‌شود. این ایربگ در هنگام تصادف، کمربند ایمنی را به سمت جلو می‌کشد و از آسیب‌دیدگی بیشتر سرنشینان جلوگیری می‌کند.
• ایربگ عابر
یک سیستم ایمنی برای حفاظت از عابرین پیاده در برخورد و تصادفات شدید با خودرو است ،این ایربگ به صورت کیسه هوای بازشده بر روی کاپوت خودرو قرار می‌گیرد و مانع از برخرد شدید عابر پیاده با خودرو می‌شود. این تکنولوژی اولین بار در سال ۲۰۱۲ و توسط شرکت ولوو ارائه گردید.
مزایا و معایب ایربگ
مزایای ایربگ‌ها که عبارتند از:
• کاهش تلفات جانی ناشی از تصادفات رانندگی
• بهبود عملکرد کمربند ایمنی
• کمک به جلوگیری از جراحات سر: ایربگ‌ها می‌توانند در جلوگیری از جراحات سر و گردن که در تصادفات شایع هستند کمک کنند.
معایب ایربگ‌های خودرو
هر چند که ایربگ‌ها از لحاظ ایمنی، در کاهش خطرات مصدومیت در تصادفات خیلی موثر هستند، اما تعدادی از معایب و مسائل مرتبط با این وسیله نیز وجود دارد. برخی از معایب ایربگ‌ها عبارتند از:
• آسیب به کودکان و نوزادان: ایربگ‌ها ممکن است درصورت فعال شدن باعث آسیب بیشتری به کودکان و نوزادان شوند.
• هزینه تعمیرات: تعمیرات و تعویض ایربگ‌ها در صورت فعال شدن، می‌تواند هزینه بالایی داشته باشد و باید توسط تکنسین مجاز و واجد شرایط انجام شود.
نکات ایمنی در مورد ایربگ:
برای استفاده ایمن از ایربگ‌ها، لازم است نکات زیر را رعایت کنید:
• استفاده از کمربند ایمنی :همیشه از کمربند ایمنی استفاده کنید. کمربند ایمنی درکنار ایربگ، نقش مهمی در کاهش تلفات‌جانی ناشی از تصادفات دارد.
• تنظیم فاصله: صندلی خود را در فاصله مناسب از فرمان و داشبورد تنظیم کنید. فاصله مناسب بین سرنشین و فرمان و داشبورد، حداقل ۲۵ سانتی‌متر است. در هنگام تنظیم صندلی دقت داشته باشید که تا جایی که راحت هستید و پای شما به پدال‌ها می‌رسد صندلی خود را به عقب ببرید. همچنین می‌توانید پشتی صندلی خود را کمی زاویه بدهید تا به این ترتیب فاصله بیشتری از ایربگ داشته باشید. به علاوه صندلی یا فرمان را طوری تنظیم کنید که جهت ایربگ به‌سمت قفسه سینه شما باشد نه به سمت سر و گردن.
• استفاده از صندلی کودک: درصورت استفاده از صندلی کودک، از صندلی‌های مناسب که پایه‌های محکم داشته باشند استفاده کنید. نصب صندلی کودک در ناحیه‌ای که ایربگ فعال است باید با احتیاط بسیار انجام شود. نصب صندلی کودک در نزدیکی ایربگ فعال ، ممکن است صدمات جدی برای کودک شما به همراه داشته باشد. هرگز صندلی کودک را در صندلی جلوی خودرو نصب نکنید، مگر اینکه ایربگ‌های خودرو غیرفعال شده باشند.
• کودکان کمتر از ۱۲ سال: کودکان ۱۲ ساله یا کوچکتر باید در صندلی متناسب با سن خود که روی صندلی عقب خودرو به درستی بسته شده بنشینند. و نوزادان زیر یک سال یا کمتر از ۱۰ کیلوگرم هیچگاه نباید روی صندلی جلو سمت شاگرد قرار بگیرند.
• بیماران قلبی : درصورت داشتن بیماری‌های خاص، مانند بیماری‌های قلبی یا آسم، با پزشک خود در مورد استفاده از ایربگ مشورت کنید.
• چک کردن ایربگ بعد از هر تصادف: هرگاه ایربگ خودرو در تصادف فعال شود، باید آن را تعویض کرده؛ همچنین سنسورها و واحدهای کنترلی ایربگ حتی درصورت فعال نشدن بعد از تصادف نیاز به بررسی و در صورت نیاز تعمیر دارند.
آیا کیسه هوا (ایربگ) باز شده قابل تعمیر است؟
با توجه به طرز کار کیسه هوا (ایربگ) و مکانیزم عملکرد آن باید گفت تعمیر دوباره چنین قطعه‌ای امکان پذیر نیست و درصورت تصادف و باز شدن کیسه هوا می‌بایست نسبت به تعویض آن اقدام نمود. البته برخی مراکز غیرمجاز در این زمینه وجود دارند که با تبلیغات واهی خود مدعی تعمیر کیسه هوا شده‌اند اما درواقع در چنین مراکزی تنها پوسته فرمان یا داشبورد که بر اثر باز شدن کیسه هوا دچار پارگی شده تعمیر می‌شود و خبری از نصب مجدد کیسه هوا نخواهد بود. البته برخی قطعات مثل پوسته داشبورد یا فرمان را می‌توان تعویض کرد تا مالک هزینه کمتری را متحمل شود.
نویسنده: تحریریه ایرانی‌کار