صنعت خودروی چین از آغاز تاکنون

صنعت خودروسازی چین یکی از جذاب‌ترین داستان‌های موفقیت اقتصادی و صنعتی در چند دهه اخیر است. چین که روزگاری به تولید خودروهای ساده و داخلی برای مصرف محدود مشهور بود، اکنون به یکی از قدرت‌های برتر در صنعت خودروسازی جهانی تبدیل‌شده است. برندهای چینی توانسته‌اند با ترکیب استراتژی‌های نوآورانه، قیمت‌های رقابتی و تمرکز بر فناوری، سهم قابل‌توجهی از بازارهای جهانی را به خود اختصاص دهند.

این موفقیت نتیجه سرمایه‌گذاری‌های عظیم در تحقیق و توسعه، بهره‌گیری از فناوری‌های پیشرفته و ارتقای مستمر کیفیت محصولات است. امروز خودروهای چینی نه‌تنها در بازار داخلی بلکه در عرصه‌های بین‌المللی نیز به‌عنوان محصولاتی باکیفیت مطلوب و قیمت رقابتی مطرح‌شده‌اند و چشم‌انداز رقابت مستقیم با بزرگ‌ترین خودروسازهای جهان را از خود نشان داده‌اند.

قصه از کجا شروع شد ؟

صنعت خودروسازی چین در دهه ۱۹۵۰، در دوران پس از تأسیس جمهوری خلق چین (۱۹۴۹)، در چارچوب سیاست‌های دولت متمرکز بر توسعه صنایع سنگین و نظامی شکل گرفت. این دوران به‌عنوان مرحله‌ای پایه‌گذاری شد که بیشتر بر تولید خودروهای نظامی و ماشین‌آلات سنگین برای مصارف داخلی متمرکز بود و چین هنوز فاصله زیادی با بازارهای بین‌المللی داشت.

دولت چین برای توسعه سریع زیرساخت‌های صنعتی، از حمایت فنی و مالی اتحاد جماهیر شوروی بهره گرفت. در این دوران، نخستین کارخانه خودروسازی بزرگ چین، تحت نام FAW (First Automobile Works) در سال ۱۹۵۳ تأسیس شد.

اولین محصول این کارخانه، کامیون Jiefang CA10 بود که بر پایه طراحی کامیون‌های شوروی تولید شد.

کامیون Jiefang CA10 جیه‌فانگ یکی از نمادهای اولیه صنعت خودروسازی چین بود که نقشی کلیدی در آغاز این صنعت داشت. این کامیون نخستین محصول تولید انبوه چین بود که در دهه ۱۹۵۰ توسط کارخانه FAW (First Automobile Works) تولید شد. این مدل بر اساس کامیون شوروی به نام ZIS-150 طراحی شد و نشان‌دهنده تأثیر عمیق همکاری صنعتی میان چین و اتحاد جماهیر شوروی در دوران ابتدایی صنعتی‌سازی چین بود.

کامیون Jiefang CA10 تقریباً یک نسخه بازطراحی‌شده از کامیون ZIS-150 شوروی بود. این کامیون از یک موتور دیزلی قدرتمند برای زمان خود بهره می‌برد و می‌توانست در شرایط سخت و جاده‌های نامناسب چین به‌خوبی عمل کند. در دهه‌های ۱۹۶۰ و ۱۹۷۰، این کامیون به یکی از رایج‌ترین وسایل حمل‌ونقل سنگین در چین تبدیل شد و تولید آن تا اواخر دهه ۸۰ ادامه داشت و بعدها به نمادی از دستاوردهای صنعت خودرو در چین تبدیل شد.

هرچند FAW با بهره‌گیری از فناوری‌های نوین، در سال‌های بعد به یکی از پیشگامان صنعت خودروسازی چین تبدیل و باگذشت زمان این شرکت، با تولید خودروهای سواری به یکی از بزرگ‌ترین تولیدکنندگان خودرو در چین شد . اما سیاست‌های دولت مائو تسه‌تونگ، به‌ویژه در جریان برنامه “جهش بزرگ به جلو”، باعث شد که صنعت خودرو در اولویت‌های پایین‌تری نسبت به صنایع دیگر قرار گیرد و کیفیت پایین محصولات و محدودیت‌های فنی خودروها، این دوره به مرحله‌ای از آزمون‌وخطا تبدیل کرد.

دهه‌های ۶۰ و ۷۰ میلادی دوره‌های رکود در صنعت خودروی چین

در دهه‌های ۶۰ و ۷۰ که مصادف با انقلاب فرهنگی چین (۱۹۶۶-۱۹۷۶) بود، مشکلات سیاسی و اقتصادی داخلی، سرعت توسعه صنعت خودرو را کاهش داد. در این دوره‌ها تمرکز تولید همچنان بر کامیون‌ها و خودروهای نظامی بود و خودروهای شخصی نقش چندانی در این دوره نداشتند. کارخانه‌های کوچک محلی سعی در تولید خودروهای ساده داشتند، اما محصولات آن‌ها اغلب از کیفیت پایینی برخوردار بودند.

از طرفی با توجه به اقتصاد بسته چین، تقاضای داخلی برای خودروهای شخصی نیز بسیار محدود بود. اکثر جمعیت توانایی مالی برای خرید خودرو نداشتند، و حمل‌ونقل عمومی یا دوچرخه‌ها وسیله اصلی جابه‌جایی بودند.

اما در سال‌های پایانی دهه ۷۰ و در دوران پس از مائو و با شروع دوران اصلاحات، دولت چین نگاه جدی‌تری به توسعه صنعت خودرو داشت. در این دوران، خودروهای تولیدی کمی به سمت کاربری‌های غیرنظامی تغییر جهت دادند، اما هنوز تعداد خودروهای شخصی بسیار محدود بود. کامیون‌ها و اتوبوس‌های ساده برای تأمین نیازهای حمل‌ونقل شهری و روستایی طراحی شدند و اولین تلاش‌ها برای طراحی خودروهای شخصی آغاز شد.

در اواخر دهه ۱۹۷۰، برخی از کارخانه‌ها تلاش کردند تا نمونه‌های اولیه خودروهای شخصی را طراحی کنند. یکی از این نمونه‌ها خودروی Hongqi بود که بیشتر به‌عنوان خودروی رسمی مقامات بلندپایه تولید می‌شد.

Hongqi(به معنای پرچم قرمز- سمبل چین کومونیست)، نمادی از صنعت خودروسازی چین و یکی از برندهای لوکس و تاریخی این کشور است که تولید آن به دهه ۱۹۷۰ بازمی‌گردد. این خودرو به‌عنوان خودروی رسمی مقامات بلندپایه حزب کمونیست چین و همچنین نمادی از قدرت و عظمت ملی شناخته می‌شود. این خودرو دارای موتور ۸ سیلندر، فضای داخلی بزرگ، و امکانات مدرنی برای زمان خود بود و از خودروهای لیموزین آمریکایی مانند Lincoln Continentalالهام گرفته بود.

دهه ۱۹۸۰ آغاز جهانی‌شدن

دهه ۱۹۸۰ یکی از دوره‌های تحول ساز در تاریخ خودروسازی چین بود که به دلیل تغییرات اقتصادی، سیاسی و تکنولوژیکی، زمینه‌ساز توسعه پایدار این صنعت در دهه‌های بعدی شد. این دوره با اصلاحات اقتصادی دنگ شیائوپینگ همراه بود که اقتصاد چین را از سیستم بسته و برنامه‌ریزی‌شده به سمت یک اقتصاد باز و مبتنی بر بازار هدایت کرد. در این دهه، خودروسازی چین وارد مرحله‌ای شد که می‌توان آن را دوران گذار از تقلید به همکاری و یادگیری جهانی نامید.

در این دوره واردات خودروهای خارجی نیز برای رفع تقاضای قشر ثروتمند صورت می‌گرفت اما با افزایش درآمد سرانه و گسترش طبقه متوسط، تقاضا برای خودروهای شخصی به‌آرامی آغاز شد و نیاز روزافزون به خودروهای شخصی و توجه به تولید افزایش یافت.

با آغاز اصلاحات اقتصادی ، چین شروع به جذب سرمایه‌گذاری خارجی در صنعت خودرو کرد و همکاری این دولت با شرکت‌های بزرگ جهانی مانند پژو، تویوتا، فولکس‌واگن، ژنرال موتور، پایه‌گذار توسعه صنعت خودرو در چین شد.

شرکت‌های چینی از این همکاری‌ها برای انتقال دانش فنی و تکنولوژی استفاده کردند و تولید مشترک آن‌ها به برندهای جهانی به‌صورت جوینت ونچر و سرمایه‌گذاری مشترک آغاز شد.

اولین سرمایه‌گذاری مشترک:

در سال ۱۹۸۴، شرکت FAW (First Automobile Works) و فولکس‌واگن آلمان یکی از اولین سرمایه‌گذاری‌های مشترک را در چین راه‌اندازی کردند. این همکاری به تولید مدل‌های محبوبی مانند Volkswagen Santana منجر شد که برای دهه‌ها در چین محبوب باقی ماند.

فولکس‌واگن سانتانا خیلی زود به‌عنوان خودروی استاندارد برای تاکسی‌ها و ناوگان دولتی در چین تبدیل شد. محبوبیت آن به دلیل سادگی تعمیر، دوام بالا و قیمت مناسب بود. در دهه‌های ۱۹۸۰ و ۱۹۹۰، این خودرو نماد پیشرفت اقتصادی و توسعه زیرساخت‌های شهری چین محسوب می‌شد.

شرکت‌های خودروسازی شانگهای (SAIC)و شرکت Guangzhouهمکاری‌های مشترکی با پژو، تویوتا، هوندا و فولکس‌واگن داشتند . مدل‌های فولکس‌واگن و پژو تأثیر زیادی بر ذائقه مصرف‌کنندگان چینی گذاشتند و استانداردهای طراحی و کیفیت خودرو در این کشور را تغییر دادند.

به‌سرعت شبکه‌های فروش و خدمات پس از فروش که توسط سرمایه‌گذاری‌های مشترک ایجاد شدند، صنعت خودرو را ازنظر دسترسی و رضایت مشتری بهبود دادند اما هنوز خودروها ازلحاظ کیفی در مقایسه با استانداردهای جهانی بسیار ضعیف به نظر می‌رسید.

دهه ۹۰: آغاز تحول در صنعت خودروی چین

دهه ۱۹۹۰ نقطه عطفی در تاریخ صنعت خودروی چین محسوب می‌شود، دوره‌ای که این کشور گام‌های بلندی برای تبدیل‌شدن به یک بازیگر جهانی در عرصه خودروسازی برداشت. این دهه با اجرای سیاست‌های اصلاحی دولت چین و تسهیل سرمایه‌گذاری‌های خارجی آغاز شد. همکاری با شرکت‌های بین‌المللی همچون فولکس‌واگن، جنرال موتورز و هوندا بسیار گسترده‌تر شد و به انتقال فناوری و دانش فنی بیشتر کمک کرد و استانداردهای جدیدی را در طراحی و تولید خودرو به چین معرفی کرد.

هم‌زمان با ورود خودروسازان خارجی، شرکت‌های داخلی نیز تلاش خود را برای ارتقا و نوآوری افزایش دادند. شرکت‌هایی مانند FAW و چری در این دوره به‌تدریج از مونتاژ خودروهای خارجی فاصله گرفته و پایه‌های صنعت بومی خود را تقویت کردند. دولت چین نیز با توسعه گسترده زیرساخت‌ها، ازجمله ساخت بزرگراه‌ها و شهرک‌های صنعتی، بستری مناسب برای گسترش استفاده از خودروهای شخصی و رشد بازار داخلی فراهم آورد.

در دهه ۱۹۹۰، خودروها دیگر کالایی لوکس محسوب نمی‌شدند و به یکی از نیازهای اصلی طبقه متوسط تبدیل شدند. افزایش قدرت خرید مردم و روند شهرنشینی، تقاضای گسترده‌ای برای خودرو ایجاد کرد. در همین حال، خودروها به نماد مدرنیزاسیون و پیشرفت اقتصادی چین تبدیل شدند، مفهومی که فرصت‌های شغلی فراوانی در حوزه‌های تولید، فروش و خدمات پس از فروش به همراه داشت. این دهه راه را برای تبدیل چین به بزرگ‌ترین تولیدکننده خودرو در جهان هموار کرد.

تولد چری: جرقه‌ای برای استقلال خودروسازی چین

در اواخر دهه ۱۹۹۰، صنعت خودروسازی چین شاهد ظهور نامی بود که به نماد استقلال و نوآوری داخلی تبدیل شد: چری (Chery Automobile). این شرکت در سال ۱۹۹۷ در استان آنهویی تأسیس شد، جایی که رویکردی جسورانه برای ایجاد یک خودروساز مستقل شکل گرفت. چری برخلاف بسیاری از شرکت‌های چینی که به همکاری با خودروسازان خارجی وابسته بودند، تصمیم گرفت به‌تنهایی مسیر خود را طی کند. این انتخاب باعث شد تا چری بر توسعه فناوری‌های بومی، طراحی‌های منحصربه‌فرد و تولید اقتصادی تمرکز کند، راهبردی که بعدها نقش مهمی در موفقیت آن ایفا کرد.

چری: نماینده یکروی‌ای ملی

چری با آغاز تولید اولین مدل خود در سال ۱۹۹۹، جایگاه خود را در صنعت خودروسازی چین تثبیت کرد. همان‌طور که گفته شد برخلاف دیگر شرکت‌ها که بر بازارهای داخلی تمرکز داشتند، چری از همان ابتدا نگاه بلندپروازانه‌ای به بازارهای جهانی داشت. این شرکت با ارائه خودروهایی مقرون‌به‌صرفه و متناسب با نیازهای مشتریان داخلی، به‌سرعت محبوب شد و به نمادی از اراده چین برای دستیابی به خودکفایی در صنعت خودرو تبدیل شد. تولد چری یک نقطه عطف در تاریخ خودروسازی چین بود و انگیزه‌ای برای دیگر شرکت‌های داخلی شد تا به استقلال و نوآوری بیشتر بیندیشند.

صنعت خودروی چین: از رشد داخلی تا حکمرانی جهانی

ورود به قرن ۲۱، نقطه عطفی در تاریخ صنعت خودروسازی چین بود. این کشور که در دهه‌های قبل به مونتاژ خودروهای خارجی مشغول بود، با جهشی خیره‌کننده به بزرگ‌ترین تولیدکننده خودرو در جهان تبدیل شد. برندهایی مانند چری، BYD و گریت وال با ارائه مدل‌های متنوع و اقتصادی، بازار داخلی را به تسخیر خود درآوردند. هم‌زمان، خودروسازان جهانی مانند فولکس‌واگن و جنرال موتورز نیز با سرمایه‌گذاری کلان در چین، این بازار عظیم را به پایگاه تولید و توزیع منطقه‌ای خود تبدیل کردند. در این دهه، صادرات خودروهای چینی به کشورهای درحال‌توسعه در آفریقا و خاورمیانه آغاز شد و اولین گام‌های چین برای ورود به بازارهای جهانی برداشته شد.

دهه ۲۰۱۰، شاهد دگرگونی چین از یک تولیدکننده سنتی به رهبر نوآوری در صنعت خودرو بود. حمایت گسترده دولت از خودروهای برقی، این کشور را به بزرگ‌ترین بازار جهانی EV تبدیل کرد و برندهایی مانند BYD و NIO را به بازیگران کلیدی این عرصه بدل ساخت. برنامه‌های تشویقی، تحقیق و توسعه پیشرفته و سرمایه‌گذاری در فناوری‌های پاک، باعث شد چین در فناوری‌های مرتبط با باتری و سیستم‌های خودران پیشتاز شود. این نوآوری‌ها همراه با توسعه زیرساخت‌های شارژ سریع، به تقویت جایگاه چین در بازار جهانی انجامید و این کشور را به مقصدی جذاب برای سرمایه‌گذاری‌های بین‌المللی تبدیل کرد.

در سال‌های اخیر، صنعت خودروی چین با صادرات مدل‌های پیشرفته و لوکس به اروپا و آمریکا، توانایی خود را در رقابت با غول‌های جهانی اثبات کرده است. برندهای نوظهوری مانند هونگ‌چی علاوه بر در بازارهای داخلی، بلکه در عرصه جهانی به نماد خودروهای لوکس تبدیل‌شده‌اند. هم‌زمان، چین با رهبری در تولید باتری و توسعه فناوری‌های خودران، نقشه راه آینده صنعت خودرو را ترسیم می‌کند. امروز، چین نه‌تنها به‌عنوان بزرگ‌ترین تولیدکننده خودرو شناخته می‌شود، بلکه با ترکیب نوآوری و چشم‌انداز جهانی، در حال شکل‌دهی به آینده این صنعت است.

چشم‌اندازهای صنعت خودروی چین: فتح آینده

چین در حال آماده‌سازی برای یک جهش بزرگ دیگر در صنعت خودرو است؛ چشم‌اندازهایی که فراتر از تولید سنتی خودرو رفته و به سمت توسعه فناوری‌های پیشرفته، پایداری زیست‌محیطی و تحول دیجیتال متمایل شده است. دولت چین با سرمایه‌گذاری در تولید خودروهای الکتریکی، سیستم‌های خودران، و فناوری‌های ارتباطی نسل پنجم (5G)، به دنبال تبدیل این کشور به هاب جهانی حمل‌ونقل هوشمند است. هدف‌گذاری برای افزایش سهم خودروهای الکتریکی به بیش از ۵۰ درصد تا سال ۲۰۳۵، چین را در مسیر سبزتری قرار می‌دهد و آن را به الگوی جهانی در توسعه پایدار صنعت خودرو بدل می‌کند.

چشم‌انداز بلندپروازانه چین، تنها به بازار داخلی محدود نمی‌شود. برندهای خودروی چینی با طراحی‌های مدرن و فناوری‌های پیشرفته، آماده‌اند تا در بازارهای اروپا، آمریکا و دیگر نقاط جهان جایگاهی محکم‌تر پیدا کنند. صادرات خودروهای الکتریکی و هوشمند به همراه تمرکز بر فناوری‌های خودران، این کشور را به یکی از پیشگامان انقلاب صنعتی چهارم تبدیل کرده است. همچنین، چین با تأکید بر توسعه زنجیره تأمین باتری‌های لیتیوم و تحقیق درزمینهٔ انرژی‌های نو، آماده است تا نه‌تنها آینده حمل‌ونقل، بلکه آینده انرژی جهان را شکل دهد.

منبع خبر: عصر خودرو