همه چیز درباره زنجیر چرخ

زنجیر چرخ در زمستان یکی از وسایل ضروری است که باید به هنگام بارش برف روی لاستیک‌های عقب یا جلو سوار کنند تا از لیزخوردن چرخ‌ها یا به اصطلاح رانندگان “بکسوات” جلوگیری کنند.

زنجیر چرخ‌ها را می‌توان به دو دسته «کمربندی» و «پارچه‌ای»، تقسیم‌بندی کرد. دقت داشته باشید که منظور از زنجیر چرخ کمربندی، هر نوع زنجیری است که برای باز و بستن آن، از قلاب یا قفل و گیره استفاده شده باشد. این نوع زنجیرها، اکثرا از نوع فلزی هستند اما به‌تازگی، جنس‌های پلیمیری (پلاستیک سخت) نیز در بازار ابزار و لوازم خودرو، به وفور دیده می‌شوند. زنجیرهای فلزی، زنجیرهای کابلی و زنجیرهای ژله‌ای، سه نوع محبوب در مدل‌های کمربندی هستند.

نحوه بستن زنجیر چرخ به نوع آن بستگی دارد. اما به‌طورکلی، مراحل زیر را باید طی کرد:

۱. اگر در جاده هستید، خودرو را در مکانی امن و دور از ترافیک پارک کنید. چراغ‌های خطر را روشن کنید و تا زمانی که زنجیر چرخ‌ها بسته نشده‌اند، از ایستادن کنار جاده خودداری کنید. دستکش و لباس گرم نیز جهت محافظت از سرما فراموش نشود.
۲. زنجیر چرخ باید با اندازه‌ی تایر و نوع خودروی شما مطابقت داشته باشد.
۳. زنجیر چرخ‌ها معمولاً دو قسمت مجزا هستند که باید از یکدیگر جدا شوند.
۴. زنجیر چرخ را به گونه‌ای قرار دهید که خارهای آن به سمت زمین باشد.
۵. دو طرف ساده زنجیر را از پشت چرخ به یکدیگر وصل کنید.
۶. سمت دیگر زنجیر را که یک‌سر آن گیره‌ای پهن و خمیده دارد از حلقه سر دیگر زنجیر عبور دهید و دربین حلقه بست نگهدارنده قرار دهید.
۷. از پیچ و مهره‌ها یا بست‌های مخصوص برای محکم‌کردن زنجیر چرخ استفاده کنید و مطمئن شوید که زنجیر چرخ محکم و ایمن بسته شده است.

نحوه بستن زنجیر چرخ فلزی

زنجیر چرخ‌های فلزی یا زنجیر چرخ برفی (tire chain)، متداول‌ترین و قدیمی‌ترین نوع زنجیر چرخ‌های خودرو هستند. این نوع زنجیر چرخ، از چندین رشته فلزی با قلاب‌های متصل به‌هم ساخته شده و دورتادور چرخ خودرو را می‌پوشاند.

درمیان انواع زنجیر چرخ خودرو، سخت‌ترین نحوه باز و بسته کردن زنجیرها مربوط به زنجیر چرخ‌های فلزی می‌باشد چراکه بعد از بستن زنجیر چرخ، باید با آچار مخصوص، قلاب‌هایش را یکی‌یکی چفت کنید تا زنجیر، سفت و محکم به تایر چفت شود. پس اگر زنجیر چرخی که در صندوق خودروی‌تان گذاشته‌اید، از نوع فلزی است، حتما یکبار آنرا امتحان کنید تا با سازوکار بستن آن آشنا شوید و برای شرایط اضطراری، آمادگی بیشتری داشته باشید.

زنجیر چرخ فلزی، مستحکم‌ترین نوع زنجیر چرخ است و محال است که دچار شکستگی شود. اما با این‌حال، معایبی هم دارد. با صرف‌نظر از سنگینی آن، استفاده از این نوع زنجیرها درحین رانندگی، سروصدای زیادی ایجاد می‌کنند. همچنین در زمان باز و بستن این نوع زنجیرها باید مراقب باشید تا مبادا خط و خراشی روی رینگ‌ها بیفتد.

نحوه بستن زنجیر چرخ کابلی

زنجیر چرخ سیمی یا زنجیر چرخ کابلی (cable tire chain) یا اصطلاحا کابل‌تایر، نوع دیگری از زنجیرچرخ‌های کمربندی است و همانند زنجیرهای فلزی، از جنس فولاد ساخته می‌شود ولی با این تفاوت که دیگر خبری از قلاب‌های درهم تنیده نیست بلکه از یک رشته سیم فلزی (شبیه سیم بکسل) ساخته می‌شود. معمولا نیز دور این رشته‌سیم‌ها را با پوکه‌های فولادی می‌پوشانند تا در زمان حرکت چرخ، آسیب کمتری به رشته‌سیم‌ها وارد شود.
بستن زنجیر چرخ کابلی، درست مانند بستن زنجیر چرخ فلزی است ولی به این دلیل که قلاب‌های اتصال آن، در ابتدا و انتهایش قرار گرفته‌اند، باز و بستن این زنجیر چرخ، راحت‌تر و سریع‌تر از نوع فلزی انجام می‌شود. توجه داشته باشید که زنجیرهای کابلی، روی تایر را می‌پوشانند؛ بنابراین مهم نیست که چرخ‌های خودرو، دارای رینگ اسپرت هستند یا اینکه رینگ فولادی (قالپاق) دارند.

نحوه بستن زنجیر چرخ ژله‌ای

زنجیر چرخ پلاستیکی (plastic tire chain) یا زنجیر چرخ پلیمری، که البته در بازار لوازم یدکی با نام زنجیر چرخ ژله‌ای معروفند، نوع ساده‌تر زنجیرهای کمربندی است که به‌دلیل وزن سبک‌تر و راحتی استفاده، در سال‌های اخیر با محبوبیت فراوانی مواجه شده‌اند.
برخلاف زنجیرهای کابلی و فلزی، زنجیر چرخ ژله‌ای به‌صورت یکپارچه نیستند بلکه از چندین تسمه کمربندی تشکیل شده‌اند که همانند تصویر فوق، یکی‌یکی باید این تسمه‌ها را روی تایر ببندید و همینجا، مهم‌ترین نقطه ضعف زنجیرهای ژله‌ای مشخص می‌شود: در چرخ‌هایی که رینگ فولادی (قالپاق) دارند، نمی‌توان از زنجیرهای ژله‌ای استفاده کرد.
اما نوع دیگری از زنجیر چرخ‌های ژله‌ای وجود دارد که در مواقع اضطراری و زمانی که دقیقه‌ها برای‌تان اهمیت دارد، استفاده می‌شوند. این نوع زنجیرها را معمولا با نام «زنجیر تسمه‌ای» می‌شناسند و قیمت ارزان‌تری نسبت به سایر زنجیرهای ژله‌ای دارند.
زنجیر چرخ تسمه‌ای را نمی‌توان در طولانی‌مدت استفاده کرد چراکه دوام زیادی ندارد. همچنین بعداز یکبار استفاده، معمولا دچار شکستگی یا ترک می‌شوند و برای بار دوم، نمی‌توان از آنها مجددا استفاده کرد. با توجه به این ویژگی‌ها می‌توان گفت که زنجیر چرخ تسمه‌ای، معمولا یکبار مصرف هستند اما با این‌حال، برای جابجایی خودرو در یک فاصله کوتاه و در یک زمان کم، کارایی زیادی دارند.

نحوه بستن زنجیر چرخ پارچه‌ای

زنجیر چرخ پارچه‌ای یا زنجیر چرخ الیافی (textile chain) که آنرا اصطلاحا با نام‌های دیگری مانند جوراب تایر (tire sock) یا جوراب چرخ (wheel sock) هم می‌شناسند، با اینکه اسم «زنجیر» برای این نوع زنجیرچرخ برده میشود، اما واقعیت این است که هیچ زنجیری در آنها وجود ندارد! زنجیر چرخ پارچه‌ای، هم برای چرخ‌هایی که رینگ‌های اسپرت دارند و هم برای چرخ‌هایی که رینگ فولادی (قالپاق) دارند، قابل استفاده است.

بستن زنجیر چرخ پارچه‌ای، بسیار راحت و ساده است! کافی است یک طرف آن را روی چرخ قرار دهید، سپس چرخ را اندکی حرکت دهید تا طرف دیگر هم روی چرخ را بپوشاند. با اینکه احتمال پارگی یا ساییدگی در زنجیر چرخ پارچه‌ای، بیشتر از زنجیرچرخ‌های کمربندی است اما الیاف این نوع پارچه را معمولا از پلی‌الفین می‌سازند؛ پس خواص فیزیکی آن دقیقا مشابه مواد پلاستیکی بوده اما انعطاف‌پذیری بالایی دارند طوری که محال است بتوان با قدرت دست، آنرا پاره کرد.

زنجیر چرخ پارچه‌ای، برخلاف زنجیرهای کمربندی، هیچ سروصدای اضافی درحین رانندگی، تولید نمی‌کنند. ضمن اینکه نگهداری آن در صندوق عقب، بسیار راحت بوده و به فضای بسیار کمی نیاز دارند.

چگونه از سایز تایر اتومبیل مطلع شویم و زنجیر چرخی مناسب برای آن تهیه کنیم؟

برای اطلاع از سایز تایر اتومبیل خود، لبه بیرونی تایر را بررسی کنید. حروف و اعدادی انگلیسی را مشاهده می‌کنید. عدد اول نشان‌دهنده پهنای تایر، عدم دوم نشان‌دهنده ارتفاع تایر و عدد سوم نیز قطر تایر را نشان می‌دهد.

اگر تایر اتومبیل شما از برند خارجی باشد، این اعداد براساس اینچ درج شده‌اند. بر روی زنجیر چرخی که خریداری می‌کنید نیز سایز تایر مناسب آن ذکر شده است.

دفترچه راهنمای خودرو شامل اطلاعاتی در مورد اندازه تایرها و سایز مناسب زنجیرها است. با مطالعه این اطلاعات می‌توانید سایز مناسب زنجیرها را مشخص کنید.

نکات مهم در خرید زنجیر چرخ:

هنگام خرید زنجیر چرخ با کیفیت و مناسب برای خودرو خود به موارد زیر دقت کنید:

• زنجیر چرخ‌ها دارای دفترچه‌هایی هستند که لیستی از تایرهایی که آن زنجیر چرخ می‌تواند پشتیبانی کند در آن ذکر شده است. بنابراین در هنگام خرید زنجیر چرخ به نوع لاستیک نیز توجه کنید.
• اطمینان حاصل کنید که زنجیرها مناسب برای اندازه و نوع تایرهای خودروتان هستند. این اطلاعات را می‌توانید در دفترچه راهنمای خودرو یا آنلاین پیدا کنید.
• انواع زنجیرهای چرخ از جنس‌ها و کیفیت‌های مختلفی ساخته می‌شوند. اطمینان حاصل کنید که زنجیرهایی با کیفیت بالا و مقاوم در برابر سایش را انتخاب کنید. همچنین اتصالات و بست‌های زنجیر چرخ را بررسی و از سالم بودن آنها اطمینان حاصل کنید.
• زنجیرها باید به راحتی نصب و کاربردی باشند. مطمئن شوید که نصب و استفاده از آنها برای شما مشکل‌ساز نخواهد بود.
• برخی از زنجیر چرخ ها آچار دارند، در هنگام خرید دقت داشته باشید که آچار را از فروشنده دریافت کنید.
• توجه داشته باشید که هزینه‌ی زنجیرها نباید تنها معیار انتخاب شما باشد. بهتر است یک تعادل مناسب بین کیفیت و قیمت پیدا کنید.
• اطمینان حاصل کنید که زنجیرهایی که خریداری می‌کنید، با استانداردها و مقررات مربوطه سازگاری دارند و دارای مجوزهای لازم هستند.

با توجه به این نکات، انتخاب زنجیرهای چرخ مناسب برای خودروتان می‌تواند به افزایش ایمنی و عمر مفید تایرها کمک کند.

استفاده نامناسب از زنجیرهای چرخ می‌تواند منجر به مشکلات جدی در رانندگی شود. برخی از این مشکلات عبارتند از:

• صدمات به تایر:
استفاده از زنجیرهای نامناسب ممکن است منجربه صدمات و خرابی‌های ناخواسته به تایرها گردد که باعث ایجاد مشکلات بیشتر در رانندگی و تعمیرات هزینه‌بر ‌شوند.
• نقص در کنترل خودرو:
زنجیرهای نامناسب ممکن است باعث شود که کنترل و هدایت خودرو کمتر شود و رانندگی به صورت ناپایدار و خطرناک تر شود.
• خسارات به زیربنای جاده:
زنجیرهای نامناسب می‌توانند باعث آسیب و خسارت به سطح جاده شوند.
• اختلال در عملکرد ترمزها:
زنجیرهای نامناسب ممکن است باعث اختلال در عملکرد ترمزها شوند که این امر می‌تواند منجربه رانندگی پرخطر شود.

نکات ایمنی هنگام رانندگی با زنجیرچرخ:

• سرعت خودرو را کاهش دهید. همواره با سرعت محدودی رانندگی کنید زیرا استفاده از زنجیرهای چرخ ممکن است باعث تغییرات در رفتار خودرو شود.
• از ترمزهای شدید خودداری کنید.
• هنگام دور زدن یا توقف، فاصله بیشتری با سایر خودروها حفظ کنید.
• از سبقت گرفتن از سایر خودروها خودداری کنید.
• قبل از استفاده از زنجیر چرخ، از نوع دیفرانسیل اتومبیل خود مطلع شوید. زیرا زنجیر چرخ بر روی تایری بسته می‌شود که نیروی محرک اتومبیل به آن منتقل می‌گردد تا در شرایط نامساعد برفی، یخی و خاکی خودرو بتواند بدون لغزش حرکت کند.

نویسنده: تحریریه ایرانی‌کار