مونتاژ یا واردات؛ کدام گزینه برای بازار خودرو ایران مزایای بیشتری دارد؟
بازار خودروی ایران را می‌توان به سه دسته اصلی شامل خودروهای تولید داخل با عمق ساخت بالا، خودروهای مونتاژی، و محصولات وارداتی تقسیم کرد. هر یک از این دسته‌ها مشتریان خاص خود را دارند. در گذشته به دلیل ممنوعیت واردات خودرو، بازار بیشتر میان تولیدات داخلی و محصولات مونتاژی تقسیم می‌شد. اما با باز شدن مجدد مسیر واردات، رقابتی تازه میان خودروهای وارداتی و مونتاژی شکل گرفته است، به‌ویژه آنکه برخی مدل‌های وارداتی با تعرفه‌هایی پایین‌تر از نمونه‌های مونتاژی عرضه شدند و باعث شدند این دو گروه در بازار قیمت‌گذاری با یکدیگر رقابت کنند.
با این حال، پرسش اساسی این است که در این رقابت، خودروهای مونتاژی برتری دارند یا نمونه‌های وارداتی؟
قیمت‌گذاری و تعرفه‌ها؛ کدام مقرون‌به‌صرفه‌تر است؟
هر دو گروه خودروهای وارداتی و مونتاژی مشمول پرداخت تعرفه هستند و قیمت‌گذاری آن‌ها نیز تحت نظارت سازمان حمایت و شورای رقابت انجام می‌گیرد. خودروهای وارداتی معمولاً به دلیل تعرفه بالاتر، قیمت بیشتری نسبت به نمونه‌های مونتاژی دارند، مگر آنکه مدل‌های وارداتی از نوع هیبریدی یا برقی باشند که در این صورت، نمونه داخلی یا مونتاژی مشابهی برای آن‌ها وجود ندارد و به‌طور مشخص با قیمت پایین‌تری نسبت به برخی خودروهای مونتاژی عرضه می‌شوند.
در خصوص تعرفه واردات قطعات منفصله برای خودروهای مونتاژی، این نرخ بسته به میزان داخلی‌سازی و حجم موتور متغیر است. در مواردی که داخلی‌سازی کمتر از ۲۰ درصد باشد، تعرفه نهایی حتی ممکن است از خودروهای وارداتی مشابه بیشتر شود.
تا پیش از سال ۱۴۰۴، مزیت نرخ ارز نیمایی برای واردات خودرو و قطعات باعث کاهش هزینه‌ها می‌شد؛ اما با انتقال محاسبه به ارز آزاد تالار مبادله، این مزیت از بین رفته و در شرایط فعلی، تنها خودروهای مونتاژی با داخلی‌سازی بالای ۲۰ درصد اندکی مزیت قیمتی نسبت به نمونه‌های وارداتی دارند.
شرایط فروش؛ دسترسی آسان‌تر به مونتاژی‌ها
خودروهای وارداتی عمدتاً از طریق سامانه یکپارچه و به صورت نقدی عرضه می‌شوند و زمان تحویل آن‌ها نیز بین ۴ تا ۶ ماه متغیر است. در حال حاضر، راه دیگری برای خرید این خودروها با قیمت مصوب و رسمی وجود ندارد و امکان فروش اقساطی نیز فراهم نشده است. این در حالی است که بسیاری از خودروهای مونتاژی با شرایط فروش نقد و اقساط و قیمت‌های تعیین‌شده از سوی مراجع رسمی عرضه می‌شوند که امکان خرید آن‌ها را برای مشتریان گسترده‌تر کرده است.
خدمات پس از فروش؛ گستردگی شبکه به نفع مونتاژی‌ها
شرکت‌های واردکننده خودرو به‌طور میانگین تنها بین ۱۵ تا ۲۰ نمایندگی فعال در کشور دارند و بسیاری دیگر نیز صرفاً برای رعایت الزامات قانونی حدود ۵ تا ۶ مرکز خدمات پس از فروش ایجاد کرده‌اند. حتی بزرگ‌ترین واردکنندگان نیز عمدتاً در تهران قادر به ارائه خدمات کامل هستند، و مشتریان سایر استان‌ها برای دریافت خدمات استاندارد باید به تهران مراجعه کنند.
در مقابل، شرکت‌های مونتاژی که سابقه فعالیت بیشتری در بازار ایران دارند، شبکه خدمات پس از فروش گسترده‌تری دارند. برخی از آن‌ها بیش از ۱۰۰ نمایندگی فعال در سراسر کشور دارند و موجودی قطعات و ارائه خدمات آن‌ها نیز در سطح بسیار بالاتری قرار دارد. به همین دلیل، از منظر هزینه نگهداری و پشتیبانی فنی، خودروهای مونتاژی مزیت بیشتری نسبت به وارداتی‌ها دارند.
ثبات عرضه؛ برتری با مونتاژ
سیاست واردات خودرو در ایران همواره متغیر بوده و به‌راحتی ممکن است متوقف شود. بنابراین، خریداران همواره نگران محدود شدن یا توقف دوباره واردات هستند. در نقطه مقابل، بسیاری از شرکت‌هایی که در گذشته واردکننده بودند، به‌منظور افزایش ثبات و بهره‌مندی از حمایت‌های دولتی، وارد حوزه تولید و مونتاژ شده‌اند. حتی برخی واردکنندگان جدید نیز به دنبال راه‌اندازی خطوط تولید داخلی هستند. از این منظر، مونتاژ در کشور ساختاری پایدارتر نسبت به واردات دارد و چشم‌انداز بلندمدت بهتری را نشان می‌دهد.
منبع خبر: عصر خودرو