این روزها بازار خرید خودرو از بورس کالا حسابی داغ است و شاید خیلی از افراد چندان با نحوه انجام گام به گام آن آشنایی نداشته باشند. در این نوشتار سعی بر این است که با زبانی ساده و روشن تمامی این مراحل آموزش داده شود.

راهنمای جامع خرید خودرو در بورس کالا

خرید خودرو از بورس کالا جمعا ۸ مرحله دارد:

مرحله ۱: احراز هویت در سامانه سجام
مرحله ۲: دریافت کد بورس کالا
مرحله ۳: افتتاح حساب وکالتی در بانک
مرحله ۴: ثبت سفارش و واریز پیش پرداخت
مرحله ۵: رعایت قوانین خرید خودرو از بورس
مرحله ۶: شرکت در فرآیند خرید خودرو
مرحله ۷: واریز کل قیمت خودرو توسط برندگان
مرحله ۸: تحویل گرفتن خودرو از بورس کالا

در ادامه تمامی این مراحل به صورت ساده و روشن توضیح داده می‌شود.

۱. احراز هویت در سامانه سجام

مرحله‌ی اول  خرید خودرو در بورس کالا، احراز هویت آنلاین است. برای احراز هویت کافی است که به سامانه سجام مراجعه کنید. توجه داشته باشید که انجام احراز هویت یک بار کفایت می‌کند پس در صورتی که قبلا در سامانه سجام ثبت نام کرده‌اید، از مرحله‌ی دوم شروع کنید.

در صورتی که قبلا در سامانه سجام  ثبت نام نکرده‌اید، مراحل احراز هویت را به ترتیب زیر انجام دهید:

• به سامانه اینترنتی سجام به نشانی https://www.sejam.ir/  مراجعه کنید.
• گزینه ثبت نام در سجام را انتخاب کنید.
• شماره تلفن همراه  خود را وارد کنید (باید سیمکارت به نام شما باشد).
• کد تایید از طریق پیامک برای شما ارسال می‌شود.
• با وارد نمودن کد تایید و شماره ملی به سامانه وارد شوید.
• هزینه ثبت نام در سامانه سجام را پرداخت کنید.
• بخش اطلاعات مشتری را کامل کنید.
• سامانه سجام اطلاعات شما را از نهادهای مربوطه استعلام می‌کند.
• نتیجه استعلام شما از طریق پیامک ارسال می‌شود.
• اگر استعلام شما موفق باشد، کد رهگیری برای شما ارسال می‌شود.
• اگر استعلام شما ناموفق باشد، مشکل موجود به شما اعلام می‌شود.
• با استفاده از کد رهگیری به سامانه سجام مراجعه کنید.
• نحوه احراز هریت (حضوری و یا غیر حضوری) انتخاب کنید.
• مراحل احراز هویت (ثبت عکس و امضا) را انجام دهید.
• فرآیند احراز هویت در این مرحله به پایان می‌رسد.

۲. دریافت کد بورس کالا

در صورتی که فرآیند احراز هویت را با موفقیت انجام داده‌ باشید باید موارد لازم جهت دریافت کد بورس انجام دهید. توجه داشته باشید که بدون داشتن این کد، شرکت در خرید و فروش خودرو در بورس امکانپذیر نمی‌باشد. برای گرفتن کد بورسی می‌توانید به صورت آنلاین یا غیرحضوری، و یا با مراجعه حضوری اقدام کنید.

در ادامه هر دو روش دریافت کد بورس توضیح داده می‌شود.

گرفتن کد بورس مشتری به صورت غیرحضوری یا آنلاین

آسان‌ترین روش برای دریافت کد بورس کالا، روش آنلاین است. در این روش، ابتدا باید مراحل احراز هویت را از طریق سجام انجام داده باشید و سپس به سامانه کارگزاری مربوطه، مراجعه کنید. مراحل لازم برای دریافت انلاین کد بورس کالا به شرح زیر است:

• به سامانه کارگزاری‌های آنلاین به نشانی https://ebgo.ir/  مراجعه کنید.
• یکی از کارگزاری‌ها را به دلخواه خود انتخاب کنید.
• روی گزینه اخد کد انلاین بورس کالا کلیک کنید.
• کد ملی، شماره موبایل و کد امنیتی را وارد کنید.
• بخش اطلاعات مشتری را کامل کنید.
• تصاویر اسناد مورد نیاز را بارگذاری کنید.
• کد بورسی برای شما صادر می‌شود.

گرفتن کد بورس مشتری به صورت حضوری

برای دریافت کد بورس کالا به صورت حضوری، بعد از مراجعه به یکی از کارگزاری‌های بورس، مراحل زیر را دنبال کنید:

• اطلاعات خود را ثبت و تکمیل کنید و سپس به بورس کالا ارسال کنید.
• فایل تایید اطلاعات در سیستم صادر شده و برای شما ارسال می‌شود.
• پس از امضا و ثبت اثر انگشت، اصل مدارک به کارگزاری تحویل شود.
• کارگزاری اطلاعات را تکمیل و تایید کرده و مجددا به بورس کالا ارسال می‌کند.
• بورس کالا تاییدیه نهایی را صادر نموده و کد بورسی برای شما صادر می‌شود.

۳. افتتاح حساب وکالتی در بانک

پس از اینکه کد بورس کالا را دریافت کردید، برای افتتاح حساب وکالتی اقدام کنید. توجه داشته باشید که تمامی مشتریان برای انجام معاملات بورسی ملزم به داشتن حساب وکالتی هستند. هرچند افتتاح حساب وکالتی از طریق اغلب بانک‌ها امکان‌پذیر است اما لازم است که پیش از اقدام به افتتاح به نکات زیر توجه کنید:

۱- برای دریافت کد بورسی الزامی به ثبت حساب وکالتی نیست. یعنی بدون اعلام حساب وکالتی می‌توان ثبت نام کارگزاری را انجام داده و کد آنلاین بورس کالا را دریافت کرد. بعد از آن، برای افتتاح حساب وکالتی اقدام نمایید. در نظر داشته باشید که پس از افتتاح حساب وکالتی، باید اطلاعات حساب را به کارگزاری ارائه نمود.

۲- در صورتی که حساب وکالتی نداشته باشید و عملیات ثبت نام در کارگزاری جهت دریافت کد بورس انجام بدهید، می‌بایست یکی از بانک‌های مشخص شده در سامانه انتخاب نمایید تا معرفی‌نامه بورس برای شما صادر شود. سپس با در دست داشتن معرفی‌نامه به بانک موردنظر مراجعه نموده و حساب وکالتی خود را افتتاح کنید. در ادامه لیستی از بانک‌هایی که می‌توان در آن اقدام به افتتاح حساب وکالتی نمود معرفی شده است:

بانک تجارت
بانک سپه
بانک ملت
بانک گردشگری
بانک ملی
بانک سامان
بانک کشاورزی

۳- توجه داشته باشید عدم نیاز به حساب وکالتی صرفا جهت دریافت کد بورسی است اما جهت انجام معاملات بورسی یا جهت خرید خودرو از بورس کالا، لازم است که حساب وکالتی داشته باشید.

۴- زمانی که خرید و فروش خودرو در بورس کالا انجام می‌شود، می‌بایست تمام وجه معامله خودرو در حساب وکالتی موجود باشد. توجه داشته باشید که در زمان انجام معامله، این مبلغ بلوکه شده و در صورت موفقیت‌آمیز بودن معامله، به حساب بورس کالا منتقل می‌شود.

۴. ثبت سفارش و واریز پیش پرداخت

ثبت سفارش خرید خودرو از این حیث مهم است که در روز عرضه خودرو در بورس کالا، تنها مشتریانی قادر به خرید خودرو هستند که در مدت زمان مشخص شده، مراحل ثبت سفارش خرید خودرو را به اتمام رسانده باشند:

۱- برای ثبت سفارش خرید خودرو از بورس کالا، می‌بایست مبلغی از قیمت پایه خودرو (خودروساز آن را اعلام می‌کند) به حساب وکالتی واریز شود. این مبلغ، بین ۱۰ درصد الی ۱۰۰ درصد متغیر است.

۲- عملیات ثبت سفارش خرید خودرو، از زمان تایید عرضه، آغاز شده و تا روز قبل از شروع عرضه یا تا صبح روز عرضه ادامه دارد. توجه داشته باشید که زمان دقیق ثبت سفارش، همیشه از طریق سازمان بورس کالا یا از طریق شرکت خودروساز، به اطلاع عموم رسانده می‌شود.

۵. رعایت قوانین خرید خودرو از بورس

برای خرید خودرو در بورس کالا قوانینی از طرف شرکت‌های عرضه‌کننده وجود دارد که خریدارن ملزم به رعایت آن هستند. توجه داشته باشید که برخی از خودروسازان محدودیت‌های خاصی را برای متقاضیان خرید خودرو مشخص می‌کنند. برای مثال:

۱- ممکن است خودروسازمحدودیت کد ملی وضع کرده باشد. یعنی هر شخص حقیقی، صرفا مجاز به خرید یک دستگاه خودرو از بورس کالا می‌باشد.

۲- ممکن است محدودیت خرید خودرو برای افراد حقوقی اعمال شده یا اینکه ظرفیت خرید محدودی برای آنها در نظر گرفته باشند.

۳- ممکن است اشخاصی که در عرضه‌های قبلی از بورس کالا خودرو خریداری کرده باشند، مجاز به ثبت نام در عرضه‌های بعدی نباشند.

۶. شرکت در فرآیند خرید خودرو

به محض آغاز عرضه خودرو در زمان مشخص شده، مشتریان برای خرید خودرو با یکدیگر رقابت می‌کنند. در نظر داشته باشید که این رقابت به فرآیند مزایده بسیار شبیه است. در واقع برنده کسی است که بیشترین قیمت را بدهد. نکاتی در این رابطه وجود دارد که بهتر است آنها را در نظر داشته باشید:

۱- در صورتی که تقاضای ثبت شده برای خرید خودرو، کمتر از ظرفیت عرضه خودروساز باشد، تمامی کسانی که ثبت سفارش انجام داده‌اند، به عنوان برنده نهایی معرفی می‌شوند. در این حالت، اصطلاحا خودروها بدون رقابت فروخته می‌شوند.

۲- در شرایطی که میان مشتریان رقابتی وجود نداشته باشد، خودرو با قیمت پایه (خودروساز آن را اعلام می‌کند) به تمامی مشتریان فروخته می‌شود.

۳- در شرایطی که میان مشتریان رقابتی نباشد، خودروهایی که فروخته نمی‌شود، به سیستم معاملات مچینگ سازمان بورس، وارد می‌شود. یعنی همچنان می‌توان آنها را با قیمت پایه خریداری نمود.

۷. واریز کل قیمت خودرو توسط برندگان

خودروهای عرضه شده در بورس کالا، یک قیمت پایه دارند که در واقع همان قیمت خام خودروساز است. بنابراین، اگر موفق شدید در بورس کالا خودرو خریداری کنید، در نظر داشته باشید که علاوه بر قیمت خودرو هزینه‌های زیر هم به عهده‌ی شماست:

۱- هزینه‌ جانبی خودرو: از جمله، عوارض شماره‌ گذاری، خدمات پستی، بیمه شخص ثالث، صدور کارت و … که برای هر خودرو، متفاوت است و هزینه آن براساس تعرفه‌های دولتی محاسبه می‌گردد.

۲- هزینه‌ مالیات بر ارزش افزوده: که براساس قیمت نهایی فروش مشخص شده و معمولا بین ۹ درصد الی ۱۳ درصد متغیر است. توجه کنید که اگر خودرویی با قیمت پایه ۳۰۰ میلیون تومان در بورس کالا عرضه شود اما با قیمت نهایی ۴۰۰ میلیون تومان به فروش برسد، مالیات بر ارزش افزوده را برمبنای قیمت ۴۰۰ میلیون تومان محاسبه خواهد شد.

یک نکته‌ مهم دیگر این است که تسویه وجه خودروهای فروخته شده از طریق بورس کالا دارای یک مدت زمان قانونی و غیر قابل تمدید است:

۱- تمامی کسانی که از طریق بورس کالا خودرو خریداری نموده‌اند می‌بایست ظرف ۳ روز برای تسویه وجه خودرو اقدام کنند.

۲- اگر تسویه مالی خودرو تا ساعت ۱۵ روز سوم انجام نگردد، مشتریان برای تسویه در روز چهارم باید جریمه دیرکرد پرداخت کنند.

۳- اگر تسویه مالی خودرو تا روز ششم (سه روز تسویه و سه روز جریمه) انجام نشود، مشتریان باید جریمه بیشتری به عنوان ابطال معامله خودرو پرداخت نمایند. توجه داشته باشید که بعد از باطل شدن معامله، تحویل خودرو غیرممکن است.

۸. تحویل گرفتن خودرو از بورس کالا

تمامی اشخاصی که موفق به خریداری خودرو از طریق تالار حراج باز شده‌اند، برای تحویل گرفتن خودروهای خود، می‌بایست مراحل زیر را انجام دهند:

• حساب نهایی را در مهلت قانونی تسویه کنند.
• مستندات مربوط به واریز وجه و انتخاب نمایندگی را ارائه نمایند.
• کارگزاری را به صورت حضوری یا غیرحضوری مطلع کنند.
• مستندات لازم را به شرکت فروشنده خودرو ارائه کنند.
• مراحل ثبت نام را در شرکت فروشنده کامل نموده و خودرو را تحویل بگیرند.