واردات خودرو و تاثیر آن بر قیمت خودروهای داخلی

تاثیر واردات خودرو بر قیمت خودروهای داخلی غیر قابل انکار است. بخشی از جلسه علنی مجلس در روز ۱۴ اسفند ماه به بحث و بررسی درباره واردات خودروهای خارجی به ایران اختصاص یافت و در نهایت طرح ورود اتومبیل‌های خارجی به داخل کشور با موافقت و پذیرش اعضای مجلس همراه بود‌. پیش بینی‌ها حاکی از این است که واردات خودروهای خارجی بر میزان قیمت خودروهای موجود در بازار آزاد و کارخانه اعمال اثر خواهد کرد.

نظریه‌ها درباره تاثیرات واردات خودرو بر قیمت خودروهای داخلی

پس از انتشار خبر موافقت با واردات خودروهای خارجی به داخل کشور، همه در انتظار کاهش قیمت خودروهای داخلی بودند، اما با فرا رسیدن سال جدید، قیمت خودروهای داخلی افزایش یافت‌. این روند نشان می‌دهد که مطابق اظهارات کارشناسان در این زمینه، واردات خودرو اثر چندانی بر میزان قیمت خودروهای داخلی نخواهد داشت. مسلما اکثر خودروهای وارداتی در دسته اتومبیل‌های لوکس و گران قیمت قرار دارند و این در حالی است که بیشتر اقشار جامعه تمکن مالی لازم برای خرید این نوع خودروها را ندارند و در نتیجه اکثر خریداران، به خرید خودروهای داخلی با قیمت‌های پایین‌تر بسنده می‌کنند.

به این ترتیب با توجه به اختلاف قیمت بالایی که میان خودروهای داخلی و خارجی وجود دارد، همچنان تقاضا برای خرید اتومبیل‌های ساخت داخل بالا است و بالا بودن سطح عرضه و تقاضا نیز به کاهش قیمت‌ها منجر نمی‌شود. تورمی که در نتیجه تحمیل تحریم‌ها متوجه بازار عرضه خودرو در ایران شده، قیمت خودروهای داخلی را تا حد زیادی افزایش داده است. این در حالی است که قیمت سرسام آور خودروهای خارجی نیز عمده خریداران خودرو را از انتخاب و خرید این نوع اتومبیل‌ها باز می‌دارد.

ضمن اینکه خودروهای خارجی پس از ورود به بازار ایران با شوک قیمت مواجه شده و در بازار آزاد، با قیمتی بالاتر از قیمت تعیین شده به فروش می‌رسند. نتیجتا تنها بخش محدودی از افراد جامعه توان مالی خرید این نوع خودروها را خواهند داشت و بازار خرید و فروش اتومبیل‌های داخلی با قیمت بالا داغ و پایدار باقی خواهد ماند. با این وجود برخی از متخصصان در زمینه خودرو نیز بر این باور هستند که واردات خودروهای خارجی بر قیمت خودروهای داخلی اثر مثبت گذاشته و بهای این نوع خودروها را بین ۲۰ تا ۳۰ درصد کاهش خواهند داد.

اما در یک ارزیابی کلی می‌توان انتظار داشت که به کار گیری استراتژی‌های مناسب جهت نظارت و کنترل واردات خودرو به بازار ایران، بازار را به سوی قیمت‌های منطقی‌تر سوق داده و ثبات و شفافیت بیشتری را در عرضه خودرو به ارمغان آورد. کمااینکه واردات خودروهای خارجی نیز با روند رو به کاهش همراه می‌شود. به این ترتیب تولید کنندگان خودروهای داخلی با توجه به جو رقابتی حاکم به ایجاد فرایندی کم هزینه‌تر برای تولید خودروها اقدام نموده و علاوه بر افزایش کیفیت تولید خودروها به دلیل برقراری رقابتی مناسب‌تر، شاهد کاهش نرخ فروش خودروهای داخلی خواهیم بود.

رویکرد مناسب در واردات خودروهای خارجی

افزایش تحریم‌ها و شرایط منفی ناشی از آن، بازار خودروی ایران را متزلزل و آشفته نموده است‌. لذا تصویب و عملیاتی شدن طرح واردات خودروهای خارجی می‌تواند جزء‌ تمهیدات کارساز و سودبخش جهت یکپارچه سازی، بهبود و سامان بخشی به بازار باشد‌. از این رو نوسانات چشمگیری در میزان قیمت خودروهای صفر وارداتی و داخلی ایجاد خواهد شد. ویز صنعت، معدن و تجارت طی سخنان خود در جلسه علنی مجلس به ضرورت ارتقای سطح کیفی تولید خودروهای داخلی تاکید کرد و طرح واردات خودرو را در بهینه سازی شرایط حاکم بر صنعت خودرو دخیل دانست.

افزایش حداکثری قیمت تولید و فروش خودروهای داخلی نتیجه خروج آمریکا از برجام و پایه گذاری تحریم‌های گوناگون است.‌ ضمن اینکه حباب قیمت‌های این بازار تقاضای خرید خودروی مناسب برای مشتریان را نفسگیر کرده است.‌ با توجه به موانع موجود و تلاطم‌های بازار، طرح آزادسازی واردات خودرو به عنوان یکی از راهکارهای کلیدی برای تامین کسری بودجه دولت در نتیجه اخذ عوارض و حقوق گمرکی به بررسی مجلس رسید و کمیسیون تلفیق مجلس نهایتا با تصویب این طرح موافقت نمود‌.

واردات خودروهای خارجی چه تاثیری بر بازار و قیمت خودروهای داخلی دارد؟

در ادامه به بررسی تاثیرات واردات خودروهای خارجی بر بازار و تاثیر بر قیمت خودروهای داخلی خواهیم پرداخت:

انجام واردات با نرخ میانگین ۱۰۰ درصد

محمدرضا نجفی منش رئیس هیئت مدیره انجمن قطعه سازان کشور اظهار داشت که تصویب و اجرایی شدن طرح واردات خودروهای خارجی به بهبود شرایط کیفی تولید خودروهای داخلی و بهینه سازی وضعیت فروش آن‌ها کمک می‌کند. مطابق سخنان رئیس انجمن قطعه سازان، سازندگان خودرو و قطعات آن می‌توانند در قبال صادرات خودرو و قطعات خودرو از جایگاه صادرات، به شکل مستقیم یا غیر مستقیم به واردات خودرو بپردازند. به گفته نجفی، رقابت در بازار بین‌المللی دشوار بوده و به ایجاد ثبات در قیمت و افزایش سطح فنی، کیفی و ایمنی خودروها وابسته است.

از این رو خودرو سازان ایرانی به بهبود کیفیت تولید اتومبیل‌ها تشویق شده و سعی می‌کنند محصولی با کیفیت بالا و قیمت مناسب جهت رقابت پایا در بازار رقابت جهانی تولید نمایند. بدیهی است که به این شکل کیفیت قطعات خودرو افزایش یافته و سازوکارهای مناسب‌تری جهت تولید و مونتاژ خودروها صورت می‌گیرد تا جو رقابتی میان خودروهای داخلی با یکدیگر و با خودروهای وارداتی گسترده‌تر باشد. عضو اتاق بازرگانی تهران اذعان نموده است که قیمت خودرو مبنای تعیین تعرفه اتومبیل‌های خارجی خواهد بود. به این ترتیب محدوده قیمت خودروها اعلام شده و محاسبه نرخ واردات به شکل بازه تعیین خواهد شد و از این رو تعرفه خودرو به شکل میانگین ۱۰۰ درصد ارزیابی شده است.

پرداخت بدهی‌های خودرو سازان به قطعه سازان

رئیس هیئت مدیره انجمن قطعه سازان گفت: با توجه به بدهی خودرو سازان به قطعه سازان، چنانچه میزان نقدینگی مناسب برای فعالیت قطعه سازان فراهم نشود، ساخت خودرو با مشکل مواجه شده و کاهش می‌یابد؛ در نتیجه افت میزان تولید نیز شاهد افزایش بی‌رویه قیمت معدود اتومبیل‌های ساخته شده خواهیم بود‌. این در حالی است که واردات خودروهای خارجی با تامین کسری بودجه به پرداخت بدهی‌های خودرو سازان به قطعه سازان کمک می‌کنند. زیرا وارد شدن خودروهای خارجی با نرخ میانگین ۱۰۰ درصدی باعث می‌شود خودرو سازان بتوانند خودروهای وارداتی را در بازار داخلی به فروش رسانده و از سود این خرید و فروش برای پرداخت بدهی‌‌های خود به قطعه سازان بهره بگیرند.

جلوگیری از رانت

از آنجایی که بسیاری از کارشناسان ورود خودروهای وارداتی به داخل کشور را با رانت خواری و افزایش انحصارگرایی همراه می‌دانند، عضو اتاق بازرگانی تهران در این بازه اظهار نموده است که در طرح پیشنهاد شده برای آزادسازی واردات خودرو، مجوز واردات اتومبیل‌های خارجی در قبال صادرات در حیطه خودرو و صنایع زیر گروه آن، تنها به سه دسته از کارگزاران صادرات و واردات یا ذینفعان در این زمینه تعلق خواهد داشت که این سه گروه شامل خودرو سازان، قطعه سازان و کاربری سازان خودروها هستند. از این رو مجوز تنها برای آن دسته از افراد یا گروه‌هایی صادر خواهد شد که در حیطه طراحی و تولید خودرو فعالیت دارند و با ایجاد رانت برای سایر گروه‌های دیگر مقابله می‌شود تا فضایی سالم و شفاف جهت رشد و پیشرفت در این حوزه ایجاد شود.

از جمله گروه‌های مجاز به واردات که به شکل شخصی یا جمعی با دریافت حواله صادراتی از این مزایا برخوردار هستند می‌توان به اقشار کم برخورار اما تاثیرگذار جامعه نظیر ایثارگران، جانبازان، معمولین و اصناف و مشاغلی که کسب و کار آن‌ها تحت تاثیرات مخرب ناشی از شیوع ویروس کرونا صدمه دیده است اشاره نمود.

بهبود شرایط تامین ارز

یکی از اصلی‌ترین موانعی که در مسیر واردات خودروهای خارجی وجود دارد و از وجود تحریم‌ها نشات می‌گیرد، تامین ارز می‌باشد. رئیس هیئت مدیره انجمن قطعه سازان در مورد تامین ارز واردات خودرو اذعان داشت که به دلیل تامین ارز از محل صادرات، مشکل تامین ارز در زمینه ساخت قطعات و خودرو مرتفع خواهد شد و می‌توان از آن به عنوان راهکاری جهت بازگشت ارز حاصل از صادرات به کشور با وجود تحریم‌ها یاد کرد.

کمیت واردات خودروهای خارجی

محمدرضا نجفی منش به عنوان یکی از طراحان طرح لغو ممنوعیت واردات خودرو اعلام کرد که دستورالعمل و ابلاغیه مرتبط با تعداد خودروهای وارداتی هنوز صادر نشده است اما مطابق پیش بینی‌ها حدود ۲۰ هزار خودروی خارجی وارد خواهد شد‌. همچنین قیمت این نوع خودروهای وارداتی نیز بین ۲۵ تا ۳۵ هزار یورو برآورد شده است. مطابق اظهارات رئیس هیئت مدیره انجمن قطعه سازان کشور، در حال حاضر واردات خودرو بر قیمت خودروهای داخلی تاثیر چندانی ندارد و این تاثیر را می‌توان تنها بر روی خودروهای خارجی موجود در کشور که افزایش قیمت بی‌رویه داشتند مشاهده کرد.

چراکه با وارد شدن این تعداد از خودروهای خارجی، قیمت خودروهای خارجی داخل کشور خواهد شکست و با کاهش همراه می‌شود. وی همچنین اضافه نمود که واردات در قبال صادرات صورت گرفته و آمار دقیقی از تعداد خودروهای وارداتی در دسترس نیست. همچنین درباره نوع محصولات وارداتی نیز باید اشاره کرد که این اتومبیل‌ها در رده خودروهای متوسط قرار دارند و اقشار متوسط جامعه قادر به خریداری این محصولات خواهند بود.

تنظیم و کنترل قیمت خودرو در بازار

نوسانات قیمت و افزایش بی‌رویه بهای خودروها در بازار داخلی طی چند سال اخیر بسیاری از معادلات را بر هم زده و آشفتگی‌هایی در زمینه خرید و فروش و عرضه و تقاضای خودروها ایجاد کرده است. تزلزل در بازار سبب می‌شود در بازه‌های زمانی کوتاه شاهد تغییر در قیمت خودروها و بر هم خوردن ثبات بازار باشیم. افزایش میزان تولید و ارتقای سطح واردات خودرو دو راهکار کاربردی و عملی جهت کنترل بهای خودرو و ثابت نگه داشتن قیمت‌ها در بازار به شمار می‌آیند. به این ترتیب چنانچه قطعه سازی به میزان بالا انجام شده، واردات افزایش یابد و خودروها به تعداد زیاد در دسترس مشتریان باشند، کاهش هزینه‌های خرید در پی آن به ارمغان خواهد آمد. به همین جهت لازم است ظرفیت و نیاز حقیقی بازار مورد ارزیابی قرار گرفته و تمهیدات ضروری جهت افزایش تولیدات و واردات خودرو در دستور کار قرار گیرد‌.

سخن پایانی

بدون تردید تاثیر واردات خودرو بر بازار و قیمت خودروهای داخلی بی تاثیر نیست. البته در نهایت باید منتظر ماند و دید که این تاثیرات به صورت قطع به چه شکل بازار را تحت تاثیر قرار می‌دهند.