خاموشی توپخانه، ادامه بحران در خطوط تولید خودرو
طی روزهای اخیر، وزارت صنعت، معدن و تجارت قیمت‌گذاری محصولات برخی خودروسازان را تأیید و مجوز عرضه آن‌ها را صادر کرده است. در نگاه نخست، این اقدامات ممکن است نشانه‌ای از بازگشت شرایط به روال سابق تلقی شود، اما در واقع، این تصمیمات از جمله وظایف انجام‌نشده سیاست‌گذاران در ماه‌های ابتدایی سال به شمار می‌رود و نمی‌توان آن را نشانه‌ای از بهبود ریشه‌ای دانست.
آنچه اکنون شاهد آن هستیم، بازگشت به همان وضعیت ناپایدار و نامتوازن پیش از بحران است؛ وضعیتی که در آن، تولید با کاهش همراه بود، روند واردات در بلاتکلیفی قرار داشت و بازار همچنان با کمبود عرضه روبه‌رو بود.
از ابتدای سال ۱۴۰۴، خودروسازان با مشکلات ساختاری مواجه بودند که جنگ ۱۲ روزه تنها بر شدت آن‌ها افزود. یکی از چالش‌های اصلی، عدم اصلاح ساختار قیمت‌گذاری بود که موجب بروز تنش جدی میان ایران‌خودرو، وزارت صمت و شورای رقابت شد. در حالی که ایران‌خودرو با رویکرد بخش خصوصی خواستار تغییر قیمت‌ها در ابتدای سال بود، مخالفت وزارت صمت با این درخواست، باعث شد این شرکت به‌صورت مستقل لیست قیمت منتشر کند. این اختلاف منجر به توقف عرضه و قفل شدن کامل بازار شد.
در کنار این مسئله، مشکلات ارزی و نقدینگی نیز کماکان پابرجاست. عدم تخصیص ارز برای واردات قطعات و نبود منابع مالی کافی، فشار شدیدی به زنجیره تأمین صنعت خودرو وارد کرده است.
برخی خودروسازان خصوصی از همان ماه‌های آغازین سال با کمبود منابع مالی مواجه بودند و حتی پیش از وقوع جنگ نیز تولید آن‌ها کاهش یافته یا متوقف شده بود.
در همین حال، روند واردات خودرو نیز به‌طور کامل متوقف بوده است. با وجود گذشت بیش از سه ماه از آغاز سال، هنوز فرآیند ثبت‌سفارش رسمی فعال نشده و آیین‌نامه واردات نیز به‌تازگی توسط هیأت دولت به وزارت صمت ابلاغ شده است. این تأخیر سبب شده است که ورود بازیگران جدید به بازار با مانع مواجه شود و فضای رقابت همچنان به سود خودروسازان بزرگ دولتی باقی بماند؛ شرایطی که در تضاد با اهداف تنظیم بازار و به ضرر مصرف‌کننده است.
در چنین شرایطی، بازگشت ظاهری به تولید را نمی‌توان به‌عنوان نشانه‌ای از عبور از بحران تلقی کرد، بلکه بیشتر به حرکتی نمایشی و سطحی شباهت دارد.
واقعیت این است که صنعت خودروی کشور از آغاز سال جاری وارد مرحله‌ای از بحران چندلایه شده که تنها با اصلاحات سیاستی، شفاف‌سازی در زمینه قیمت‌گذاری، تسهیل واردات و حمایت مالی هدفمند، امکان عبور از آن وجود دارد. به بیانی روشن‌تر، هرچند آتش جنگ خاموش شده و خطوط تولید مجدداً فعال شده‌اند، اما زیربنای این صنعت همچنان آسیب‌دیده و بی‌ثبات باقی مانده است.
تا زمانی که سیاست‌گذار با نگاهی واقع‌بینانه به مسائل ساختاری این صنعت نپردازد و درمانی اساسی برای آن نیابد، نمی‌توان از «بازگشت به روال عادی» سخن گفت؛ زیرا صنعت خودروی ایران اصولاً در وضعیت عادی قرار نداشته که به آن بازگردد.
منبع خبر: دنیای اقتصاد