سامانه‌هایی که به مانعی برای تجارت بدل شده‌اند
در حالی‌که کشور تحت فشار سنگین تحریم‌های بین‌المللی قرار دارد، فعالیت در عرصه بازرگانی و واردات با چالش‌های گسترده‌ای همراه شده است. فعالان این حوزه درگیر مسائلی همچون ریسک‌های مالی، پیچیدگی‌های ثبت سفارش، و تغییرات مستمر در سیاست‌های ارزی هستند؛ با این حال، زیرساخت‌های دیجیتال کشور به‌جای تسهیل امور، خود به یکی از موانع اصلی توسعه تجارت تبدیل شده‌اند.
سامانه جامع تجارت که با هدف ایجاد تحول در فرآیندهای تجاری راه‌اندازی شد، اکنون به‌عنوان یک عامل بازدارنده شناخته می‌شود؛ سامانه‌ای پرخطا، زمان‌بر و ناکارآمد که مسیر واردات رسمی را برای شرکت‌ها و بازرگانان دشوار کرده است. قطعی‌های مکرر، اختلالات سیستماتیک، نبود هماهنگی بین دستگاه‌ها و فقدان پاسخگویی مؤثر، باعث شده حتی پس از تأمین ارز و خرید کالا نیز فرآیند ترخیص با مشکلات جدی مواجه باشد.
یکی از نمونه‌های آشکار این وضعیت، در موضوع واردات خودروهای جانبازان دیده می‌شود. با وجود اینکه شرکت‌های مجاز اقدام به خرید و انتقال خودرو از منابع ارزی خود کرده‌اند، پس از ورود خودرو به کشور، نبود هماهنگی بین نهادهایی مانند گمرک، سامانه جامع تجارت، بانک مرکزی و دیگر دستگاه‌های مسئول، باعث تأخیرهای طولانی در ترخیص شده است.
این تأخیرها هزینه‌های مضاعفی را به جانبازان و خانواده‌های آنان تحمیل می‌کند؛ از جمله هزینه‌های انبارداری، جریمه‌های تأخیر و کاهش کیفیت خدمات. این در حالی است که همواره شعار حمایت از تولید و تجارت از تریبون‌های رسمی مطرح می‌شود، اما در عمل کمتر صدایی برای شنیدن مشکلات فعالان اقتصادی به گوش می‌رسد.
ضروری است که وزارت صنعت، معدن و تجارت و سایر نهادهای ذی‌ربط، بازنگری جدی و ساختاری در عملکرد سامانه‌های تجاری داشته باشند. سامانه‌ای که هدف آن تسهیل تجارت است، نباید خود به مانعی برای فعالیت‌های اقتصادی تبدیل شود. فعالان اقتصادی نباید علاوه بر چالش‌های ناشی از تحریم‌های خارجی، از مشکلات زیرساختی داخلی نیز متضرر شوند.
اگرچه اصل وجود سامانه جامع تجارت به‌منظور شفاف‌سازی و یکپارچه‌سازی فرآیندهای تجاری مورد توافق فعالان اقتصادی است، اما بهره‌وری واقعی آن در گرو ارتقاء فنی، رفع اختلالات، و به‌روزرسانی مداوم زیرساخت‌ها خواهد بود. همچنین استفاده از متخصصان آشنا به قوانین و فرآیندهای اجرایی در طراحی و مدیریت این سامانه، می‌تواند از بروز سیاست‌ها و مقررات پیچیده و مغایر با قانون جلوگیری کند.
آنچه مورد انتظار است، مجموعه‌ای از اقدامات روشن و مشخص است: پاسخگویی، شفاف‌سازی، اصلاح فرآیندها و بازگشت به مأموریت اصلی سامانه، یعنی حمایت واقعی از تجارت، واردات و تولید داخلی.
منبع خبر: عصر خودرو