شراکت با خودروسازان چینی؛ فرصت توسعه یا تداوم وابستگی؟
در شرایطی که بسیاری از کشورهای در حال توسعه، حضور شرکت‌های چینی را فرصتی برای رشد فناوری، تقویت توان تولید داخلی و انتقال دانش فنی قلمداد کرده‌اند، صنعت خودروی ایران همچنان درگیر واردات قطعات و مونتاژ خودروهایی است که با وجود تنوع برند، عمق تولید پایینی دارند.
نمایشگاه خودروی شانگهای ۲۰۲۵، صحنه‌ای برای نمایش توان فنی و پیشرفت‌های صنعت خودروی چین در سطح جهانی بود؛ اما این در حالی است که نقش این خودروسازان در بازار ایران تفاوت بسیاری با حضور آن‌ها در دیگر کشورها دارد. طی دو دهه اخیر، اغلب برندهای چینی بدون آن‌که اقدام جدی در انتقال فناوری یا سرمایه‌گذاری مستقیم در ایران داشته باشند، صرفاً از طریق واردات یا مونتاژ محصولات خود وارد کشور شده‌اند. این روند، نه به تقویت زیرساخت‌های تولید داخلی منجر شده و نه به توسعه دانش فنی صنعت خودرو در ایران کمکی کرده است. با این حال، سیاستگذاران داخلی نه‌تنها مانعی در برابر این نوع فعالیت‌ها ایجاد نکرده‌اند، بلکه در برخی موارد، از آن پشتیبانی نیز کرده‌اند.
شرکت‌های خودروساز چینی در بسیاری از بازارهای جهانی با ارائه محصولات به‌روز، سرمایه‌گذاری در حوزه تحقیق و توسعه و همکاری فناورانه شناخته می‌شوند، اما در ایران، فعالیت آن‌ها غالباً محدود به مونتاژ خودرو و گسترش برندشان از این مسیر بوده است. چنین همکاری‌هایی با کمترین سطح ریسک برای طرف چینی و سودآوری بالا، موجب شده تا ایران صرفاً نقش یک بازار مصرف را ایفا کند، نه یک شریک راهبردی در زنجیره تولید.
در حالی که بسیاری از کشورهای مشابه ایران توانسته‌اند از مشارکت با چینی‌ها برای ارتقای توان داخلی خود استفاده کنند، تداوم الگوی فعلی همکاری در کشور، نه‌تنها مزیتی ایجاد نمی‌کند بلکه وابستگی و شکنندگی صنعت خودرو را افزایش خواهد داد. از همین رو، اکنون این پرسش بیش از همیشه مطرح است که آیا وقت آن نرسیده سیاست‌های همکاری با شرکای چینی بازبینی و اصلاح شوند؟
منبع خبر: دنیای اقتصاد