مقایسه روش‌های درآمدی خودروسازان جهانی و ایرانی

بازار خودرو ایران در ماه‌های اخیر با رکودی عمیق روبه‌رو شده و الگوی فروش شرکت‌ها نیز دستخوش تغییر شده است. در شرایطی که فضای کلی بازار با نوعی انتظار و بلاتکلیفی همراه است، بسیاری از خودروسازان داخلی برای تأمین نقدینگی، به فروش‌های بلندمدت با موعد تحویل چندماهه (۹۰ تا ۱۲۰ روز کاری یا حتی بیشتر) روی آورده‌اند. در مقابل، برخی دیگر ترجیح می‌دهند موجودی خود را به‌صورت محدود اما با قیمت قطعی عرضه کنند.

بازار خودرو ایران از بسیاری جهات با دیگر کشورها تفاوت دارد؛ از جمله طولانی بودن زمان تحویل، شرایط اقساطی با بهره‌های بالا، و نبود الگوهای متنوع فروش که در بازارهای جهانی رایج است. در چنین فضایی، موضوع پیش‌فروش‌های گسترده نیز مورد توجه نهادهای نظارتی قرار گرفته و نگرانی‌هایی درباره توان مالی شرکت‌ها در تحویل به‌موقع خودروها ایجاد کرده است.

در ادامه، به روش‌های متداول کسب درآمد در میان خودروسازان بزرگ جهان و تفاوت‌های آن با ساختار فروش در ایران پرداخته می‌شود:

خودروسازان جهانی چگونه درآمد کسب می‌کنند؟

در سال ۲۰۲۵، صنعت خودروسازی جهان شاهد رشد سهم خودروهای برقی تا حدود ۲۰ درصد از کل فروش بوده است. در این میان، مدل‌های درآمدی شرکت‌ها ترکیبی از فروش نقدی، لیزینگ، تأمین مالی اقساطی، پیش‌فروش و خدمات پس از فروش است.

الگوهای اصلی کسب درآمد عبارتند از:

1. فروش مستقیم خودرو (۶۰ تا ۷۰ درصد درآمد): پرداخت نقدی یا پرداخت اولیه در لیزینگ.

2. خدمات مالی و لیزینگ (۲۰ تا ۳۰ درصد): اقساط ماهانه با نرخ بهره ۰ تا ۵ درصد سالانه.

3. پیش‌فروش (۱۰ تا ۲۰ درصد): دریافت مبلغی اولیه (۵۰۰ تا ۵۰۰۰ دلار) برای رزرو خودرو با تحویل چندماهه.

4. درآمد خدمات پس از فروش (حدود ۱۰ درصد): شامل سرویس‌ها، قطعات، و نرم‌افزارهای خودرو.

نمونه‌هایی از مدل درآمدی شرکت‌های جهانی

• تویوتا: حدود نیمی از فروش‌ها از طریق خدمات مالی انجام می‌شود. بهره سالانه در برخی کشورها نزدیک به صفر است و زمان تحویل خودروهای برقی معمولاً سه تا شش ماه طول می‌کشد.

• فولکس‌واگن: حدود یک‌سوم فروش از طریق اقساط و لیزینگ انجام می‌شود. در اروپا بهره اغلب صفر تا پنج درصد است و تحویل خودروهای جدید بین چهار تا شش ماه به طول می‌انجامد.

• هیوندای و کیا: نزدیک به ۴۰ درصد خریداران از خدمات لیزینگ و اقساطی بهره می‌برند. پرداخت‌های اولیه کم (حدود ۵۰۰ دلار) برای جذب مشتریان رایج است.

• جنرال موتورز و فورد: بخش قابل‌توجهی از درآمد از خدمات مالی داخلی شرکت تأمین می‌شود و پیش‌فروش‌ها برای مدیریت تولید و نقدینگی نقش مهمی دارند.

• بی‌وای‌دی (BYD): در چین بخش عمده فروش‌ها نقدی است، اما در اروپا لیزینگ با بهره صفر درصد برای دوره‌های ۲۴ ماهه ارائه می‌شود.

• نیسان و هوندا: ترکیبی از فروش نقدی، لیزینگ با بهره پایین، و پیش‌فروش‌های چندماهه دارند.

• سوزوکی: در بازارهای نوظهور مانند هند بیشتر فروش‌ها نقدی است و اقساط با بهره‌های محدود انجام می‌شود.

تفاوت‌های بازار ایران با جهان

در حالی که خودروسازان جهانی با تنوع در مدل‌های فروش، نقدینگی خود را به‌صورت پایدار تأمین می‌کنند، در ایران بخش زیادی از نقدینگی از طریق پیش‌فروش‌های بلندمدت تأمین می‌شود که گاهی تحویل خودروها به سال بعد موکول می‌شود. در واقع، به‌جای استفاده از لیزینگ سازمان‌یافته یا تأمین مالی شفاف، روش‌های سنتی و بعضاً مقطعی برای جذب سرمایه به کار گرفته می‌شود.

کارشناسان معتقدند که توسعه مدل‌های نوین فروش مانند لیزینگ شفاف، ایجاد نهادهای مالی خودروساز، و کاهش زمان تحویل می‌تواند در آینده به متعادل شدن بازار و افزایش رضایت مشتریان منجر شود.

منبع خبر: عصر خودرو