مقایسه تارا ایران خودرو و شاهین سایپا
سایپا و ایران خودرو به عنوان بزرگترین کارخانههای داخلی تولید اتومبیل در زمینه طراحی، ساخت و مونتاژ خودرو فعالیت دارند. گرچه بازار ملتهب عرضه و تقاضای خودرو مدتها است که برای پاسخگویی به نیازهای جامعه دچار تزلزل شده و به دلیل شرایط سخت ناشی از تحریم شاهد تورم در روند قیمت گذاریها هستیم، اما با وجود وضعیت حاکم، سایپا و ایران خودرو از تلاش برای تولید خودروهایی با استانداردهای قابل قبول باز نایستادهاند.
بدیهی است که محدودیت در واردات خودروهای خارجی جو رقابتی موجود در میان اتومبیلهای ساخت داخل و خارج را بسیار کمرنگ کرده و بسیاری از افراد با وجود سرمایه محدود خود تنها قادر به خرید اتومبیلهای عرضه شده توسط کارخانههای داخلی خواهند بود. به همین جهت تنوع در شرایط ظاهری، کیفیت و قیمت این خودروها میتواند شرایط را برای خرید و انتخاب تسهیل نماید.
سدانهای تازه تولید شرکتهای سایپا و ایران خودرو که به ترتیب با نامهای شاهین و تارا به بازار عرضه شدهاند، توجه بسیاری از افراد را به خود جلب کرده و نمایندهای از توان و تخصص مهندسان ایرانی محسوب میشوند. در ادامه این مقاله، به مقایسه شاخصههای فنی، نوع طراحی و امکانات این دو خودروی جدید پرداخته و شما را با ویژگیهای هر یک آشنا میکنیم.
شاهین سایپا، گامی به سوی پیشرفت
سایپا شاهین، نسخه تازه تولید شرکت سایپا را میتوان اهتمام و تلاش تمام و کمال این کارخانه برای به نمایش درآوردن خودرویی دانست که به لحاظ ویژگیهای مدرن از سایر تولیدات شرکت سایپا پیشی گرفته است. این خودرو که پروژهای بلند مدت محسوب میشود، از نظر طراحی ظاهری در مقایسه با دیگر خودروهای ایرانی مطلوبتر به نظر میرسد.
رونمایی این اتومبیل توسط سایپا به سال ۹۷ برمیگردد، زمانی که سدان جدید این شرکت با نام رهام معرفی شد و چندی بعد نام آن به شاهین تغییر یافت.
گرچه مشاهدات حاکی از آن است که ساخت شاهین بر مبنای نسل دوم تویوتا یاریس یا گریت وال c30 صورت گرفته، اما سایپا آن را نخستین پلتفرم ملی ایران معرفی کرده است. این خودرو تا حد قابل قبولی تصورات عمومی درباره خودروهای ساخت داخل را دگرگون کرده است. طراحی مدرن خارجی و امکانات ویژه در نظر گرفته شده برای این اتومبیل، سطح رضایتمندیها را افزایش داده و به لحاظ جنبههای تکنیکال تحسین برانگیز مینماید.
تحریمهایی که بر بازار داخلی خودرو سایه افکنده، روابط و همکاری برلیانس و سایپا را نیز دچار اختلال نموده و با قطع این همکاری، استفاده از پیشرانه ۱.۶۵ لیتری برلیانس برای شاهین که توسط طراحان برنامه ریزی شده بود، از فهرست انتخابها کنار رفت. با این وجود سایپا برای تولید و عرضه ورژن “کراس شاهین” با نام آریا در آیندهای نزدیک اعلام آمادگی کرده است.
ویژگیهای موتور شاهین
گسترش ورژن توربو شارژ پیشرانه ۱.۵ لیتری با ۸ سوپاپ تدبیری است که پس از اتمام همکاریهای سایپا و برلیانس توسط این شرکت اندیشیده شد. به این ترتیب پیشرانه مورد استفاده در شاهین، نسخه توسعه یافته همان پیشرانه ۱.۵ لیتری است که در ساینا و تیبا به کار رفته است.
با وجود اینکه سایپا وعده طراحی پیشرانه جدید برای شاهین طی سه سال آینده را داده است، در حال حاضر این خودرو با تولید گشتاور ۱۶۰ نیوتون بر متر و قدرت ۱۱۰ اسب بخار، به میزان خروجی موتورهای تنفس طبیعی با حجم مشابه در سراسر دنیا به تولید توان و گشتاور میپردازد.
بررسی گیربکس در خودرو سایپا شاهین
در حال حاضر عرضه شاهین به بازار با گیربکس ۵ سرعته دستی صورت میگیرد اما اظهارات سایپا حاکی از آن است که در آیندهای نزدیک، شاهین با گیربکس ۶ سرعته اتوماتیک در اختیار خریداران قرار خواهد گرفت. با این وجود گیربکس ۵ سرعته شاهین با کیفیت و توان مناسب، انتظارات مصرف کنندگان از جعبه دندهای پرقدرت را فراهم خواهد کرد.
آپشنهای رفاهی سایپا شاهین
در ابتدا میتوان این خودرو را در ۲ دسته مجزا یعنی شاهین دستی سری G و شاهین دستی تیپ S جای داد:
امکانات سری S : شاهین دستی سری S مجهز به امکاناتی نظیر سیستم ورود بدون کلید، چراغهای اتوماتیک، دی لایت، دو ایربگ و استارت دکمهای میباشد. این آپشنهای کارآمد نیازهای مصرف کننده درباره وجود امکانات رفاهی را به خوبی تحت پوشش قرار میدهد.
امکانات سری G : در سری G شاهین دستی علاوه بر امکاناتی که برای سری S برشمردیم، آپشنهای دیگری نظیر دکمههای کنترلی تعبیه شده بر روی فرمان، سانروف، دوربین مخصوص دید عقب، تهویه مطبوع خودکار و صفحه نمایش با ابعاد ۷ اینچ نیز مشاهده میشود. مجموعه امکانات ذکر شده امکان سهولت در کاربری از خودرو را افزایش داده و سواری را برای راننده و سرنشینان لذت بخشتر میکند.
همین طور بخوانید: مقایسه شاهین با دنا پلاس
دیگر مشخصات شاهین سایپا
- نام پیشرانه: M15T
- نوع پیشرانه: ۱.۵ لیتری ۴ سیلندر
- سوپاپ: ۸
- گشتاور: ۱۶۵ نیوتون بر متر
- قدرت: ۱۱۰ اسب بخار
- تنفس: توربو شارژ
- گیربکس: ۵ سرعته دستی
- محور محرک: جلو
- میزان فاصله محوری: ۲.۶۵۰ میلی متر
- وزن: ۱۲۶۰ کیلوگرم
- طول: ۴.۴۴۶ میلی متر
- عرض: ۱.۷۷۱ میلی متر
- ارتفاع: ۱.۴۹۰ میلی متر
- گنجایش باک: ۴۷ لیتر
- مصرف سوخت: ۱۰ لیتر (حدودا)
- حجم صندوق بار: ۴۲۰ لیتر
- ابعاد رینگ: ۱۵ اینج
- ترمزها: دیسکی جلو و عقب
- فرمان: هیدرولیک
- قیمت حدودی: ۲۷۰ میلیون تومان
در ادامه به معرفی خودرو تارا ایران خودرو پرداخته و ویژگیهای فنی و ظاهری آن را مورد بررسی قرار میدهیم.
تارا ایران خودرو
از نقص فنی به وجود آمده در تارا به هنگام رونمایی از این خودرو که بگذریم، ایران خودرو اتومبیل تازه ساختش را مستحق تمجید فراوان میداند؛ به نوعی که مراسم رونمایی را چندین بار تکرار کرده است. تازهترین محصول این شرکت از ابتدا با حواشی گوناگون و شرح و تفسیرهای متفاوت، جنجال زیادی به پا کرد.
پیش از رونمایی تارا، گفتهها و شنیدهها حاکی از آن بود که این خودرو به عنوان اولین خودروی ملی با توجه به تمامی استانداردهای ۸۵ گانه تصویب شده، با سطح بالایی از شرایط فنی، ایمنی و کیفی وارد بازار میشود اما روشن نشدن آن در جلسه رونمایی بینندگان را مبهوت کرده و شاید حتی به بیاعتمادیها دامن زد.
خلاصه نشست و نمایش رونمایی تارا در قالب ویدئویی ۱۷ ثانیهای در فضای اینترنت به انتشار درآمد؛ نقطه عطف فیلم زمانی است که زمزمه “روشن نشد…” به گوش مخاطب میرسد و از استارت نخوردن ماشین در مراسم رونمایی خبر میدهد. علیرضا رزم حسینی، وزیر صنعت، معدن و تجارت از جمله میهمانان جلسه رونمایی تارا بود.
روشن نشدن تارا در جلسه رونمایی که تمام تمهیدات لازم برای حضور درخشان و منحصر به فرد خودرو اندیشیده شده بود، در ذهن مخاطبان این سوال را به وجود آورد که چرا خودروی تازه ساخت بزرگترین شرکت خودروسازی ایران با وجود تمام توصیفات مثبتی که درباره آن مطرح میکردند، از توان اولیه برای روشن شدن برخوردار نیست.
شرکت ایران خودرو اما در توجیه روشن نشدن خودرو تارا حین رونمایی اظهار داشت: روشن شدن و استارت خوردن خودرو هدف اصلی رونمایی از آن نبوده، چه بسا که در محیط بسته سالن رونمایی، روشن شدن ماشین ممنوع است و توان استارت خوردن خودرو باید در فضای باز نزد بازدید کنندگان به نمایش درآید.
اما روشن نشدن تارا در جلسه رونمایی چه واکنشها و اخباری را در پی داشت؟
بدیهی است که واکنشهای افراد به روشن نشدن خودرو بار منفی زیادی داشته و با کنایه پراکنیهای گوناگون همراه بود. برخی ویژگیهای ظاهری خودرو را زیر سوال بردند و عدهای نام تارا را به تمسخر گرفتند. برخی نیز با نظرات کارشناسی شده از قیمت هنگفت آن انتقاد کردند.
کاربری نوشته بود: خودروهای ایران خودرو همگی شبیه به هم هستند و اوج نبوغ برای ایجاد تفاوت در آنها، انتخاب نام متمایز است.
کاربر دیگری حول محور مراسم رونمایی نوشته بود: تار و مار شدن اتومبیل تازه ساخت ایران خودرو سنخیت جالبی با نام خودرو دارد.
بعضی دیگر با کنایه گفتند: تارا همان سمندی است که چراغ عقبش عوض شده!
برخی کاربران نیز با طعنه به قیمت بالای ماشین، مبلغ آن را با خودروهای لوکس و جدیدی که در خارج از کشور میتوان خریداری کرد مقایسه کرده بودند.
به طور کلی حواشی ایجاد شده در مراسم رونمایی و روشن نشدن خودرو تارا در جلسهای که به قصد نمایش توانمندیهای اتومبیل برگزار شده بود، فضای نقادانه کنکاش درباره این خودرو را ملتهبتر کرد. اما صرف نظر از استارت نخوردن این اتومبیل در مراسم رونمایی، بهتر است کمی بیشتر درباره ویژگیهای تارا توضیح بدهیم و به بررسی بخشهای مختلف آن بپردازیم.
تشابه تارا و پژو ۳۰۱
محصول تازه ساخت ایران خودرو در نگاه اول همان پژو ۳۰۱ است که با اندک تغییراتی نام تارا را از آن خود کرده است و با تولید انبوه به عنوان سدان قدرتمند ایرانی به بازار عرضه میگردد. ظاهر خارجی تارا هم در قسمت جلویی و هم در بخش عقبی با پژو ۳۰۱ تفاوتهایی دارد اما این تفاوتها برای متمایز کردن چهره ظاهریاش کافی نیست. کمااینکه نمیتوان جلوه و ظاهر تارا را در قیاس با پژو ۳۰۱ زیباتر در نظر گرفت.
با وجود تغییراتی که در اتاقک داخلی و نمای درونی این خودرو ایجاد شده است، طراحان موفق به ساخت ظاهری کاملا متفاوت برای بخشهای داخلی این ماشین نبودهاند؛ چراکه همچنان نمای پژو ۳۰۱ به بیننده نمایانده میشود.
ویژگیهای موتور تارا
طبق اظهارات مدیر عامل ایران خودرو تغییرات ایجاد شده در موتور این اتومبیل چشمگیر و در عین حال کارآمد است. نسخه پیشرفته پیشرانه TU5 برای این خودرو در نظر گرفته شده است که با نام TU5 یا EC5 پلاس شناخته میشود.
قدرت موتور تارا از ۱۱۰ تا ۱۱۵ اسب بخار متغیر بوده و میزان گشتاور تولیدی توسط این پیشرانه نیز ۱۴۵ تا ۱۵۰ نیوتن بر متر است. با هدف کاهش مصرف سوخت توسط موتور خودرو، سیستم زمان بندی متغیر سوپاپها نیز به عنوان گزینهای بصرفه به موتور افزوده شده است.
میزان مصرف سوخت در تارا ایران خودرو
این خودرو در هر ۱۰۰ کیلومتر به طور میانگین ۷ لیتر سوخت مصرف میکند. البته مطابق اظهارات ایران خودرو، تصمیم بر آن است که در آیندهای نزدیک موتور EF7 توربو را برای تارا ارائه نمایند.
بررسی گیربکس در تارا ایران خودرو
در تارا نیز مانند شاهین، گیربکس ۵ سرعته دستی وظیفه انتقال نیرو را برعهده دارد. با توجه به توصیفات ایران خودرو از گیربکس دستی تارا، طی مدت زمان ۵.۹ ثانیه سرعت خودرو از ۰ به ۱۰۰ کیلومتر در ساعت تبدیل خواهد شد. با این وجود گفتهها حاکی از آن است که در آینده به منظور ارتقای کارکرد جعبه دنده، گیربکس ۶ دندهای اتوماتیک را برای این اتومبیل ارائه خواهند کرد.
امکانات رفاهی ایران خودرو تارا
در ابتدا لازم است این خودرو را در دو نسخه دستی و اتوماتیک در نظر بگیریم.
تجهیزات رفاهی ورژن دستی تارا: امکانات و آپشنهای رفاهی این خودرو شامل دو ایربگ، پنجرههای برقی، آینههای جانبی الکتریکی، فرمان برقی مجهز به دکمههای کنترلی، کروز کنترل، سیستم تهویه مطبوع خودکار، سیستم پایش باد تایرها، دی لایت، بلوتوث و صفحه نمایشگر لمسی به ابعاد ۷ اینچ میباشد.
تجهیزات رفاهی نسخه اتوماتیک تارا: علاوه بر امکانات ذکر شده برای تارا دستی، دوربین مخصوص دید عقب، ایربگهای جانبی بخش جلویی، سانروف، حسگر باران و نور، استارت دکمهای، سیستم ورود بدون کلید، گرم کن آینههای جانبی، امکان تنظیم برقی صندلی راننده و رینگهای ۱۶ اینچی از جنس آلومینیوم از جمله آپشنهای نسخه اتوماتیک تارا هستند.
سایر مشخصات ایران خودرو تارا
- نام پیشرانه: EC5
- نوع پیشرانه: ۱.۶ لیتری ۴ سیلندر
- سوپاپ: ۱۶
- گشتاور: ۱۵۰ نیوتون بر متر
- قدرت: ۱۱۵ اسب بخار
- تنفس: طبیعی
- گیربکس: ۵ سرعته دستی
- محور محرک: جلو
- میزان فاصله محوری: ۲.۶۵۲ میلی متر
- وزن: ۱۱۵۰ کیلوگرم
- طول: ۴.۵۰۵ میلی متر
- عرض: ۱.۷۴۸ میلی متر
- ارتفاع: ۱.۴۶۶ میلی متر
- گنجایش باک: ۵۰ لیتر
- مصرف سوخت: ۶.۷ لیتر
- حجم صندوق بار: ۶۴۰ لیتر
- ابعاد رینگ: ۱۵ اینج
- ترمزها: دیسکی جلو و عقب
- فرمان: برقی
- قیمت حدودی: ۳۰۰ میلیون تومان
شاهین و تارا در مقام مقایسه
اگر در پی خرید خودرو هستید، میزان بودجهای که در اختیار دارید با قیمت تقریبی خودروهای ذکر شده تطابق دارد و خرید نمونههای جدید و صفر کیلومتر را ترجیج می دهید، مسلما میان خرید شاهین سایپا و تارا ایران خودرو دچار تردید خواهید شد. از نظر برخی ویژگیها، شاهین و تارا شباهتهای زیادی با هم دارند. هر دو با چهارچوب فنی و ایمنی مدرن، جزء گروه خودروهای اقتصادی شهری هستند و در مقایسه با دیگر تولیدات داخلی از امکانات رفاهی بیشتری بهرهمند میباشند.
در ادامه این دو خودروی رقیب را با توجه به معیارهای مختلف، مقایسه میکنیم تا اطلاعات کافی درباره خرید را به دست آورید.
مقایسه از نظر طراحی داخلی
کابین هر دو خودرو از فاکتورهای قابل قبول طراحی برخوردارند. به نحوی که نمیتوان ویژگیهای یکی را برتر از دیگری دانست. اتاقک خودرو تارا تشابه زیادی با کابین پژو ۳۰۱ دارد. بنابراین اگر متمایل به سواری با خودرویی که مولفههای ظاهریاش در قرابت با ظاهر پژو قرار داشته باشد، نیستید شاهین گزینه بهتر و مدرنتری برای شما خواهد بود.
مقایسه از نظر طراحی خارجی
توجه به جنبههای ظاهری مدرن و سازگاری اجزا با یکدیگر، سبب برتری طراحی خارجی شاهین نسبت به تارا میشود. این درحالی است که طراحی خارجی تارا نوعی اهتمام بینتیجه برای متمایز کردن ساختار بصری خودرو با نمونه فرانسوی آن یعنی پژو ۳۰۱ است و زیبایی و جلوه خاصی ندارد.
مقایسه سطح ایمنی دو خودرو
مطابق تحقیقات و آزمونهای استاندارد انجام شده، سطح ایمنی شاهین و تارا با یکدیگر برابر است و در مورد فاکتورهای امنیتی نمیتوان یکی را بر دیگری ارجح دانست. پژو ۳۰۱ که اساس و مبنای ساخت تارا به حساب میآید پس از پشت سر گذاشتن آزمونهای ایمنی یورو انکپ موفق به دریافت رتبه سه ستاره شده است.
نتایج آزمون تصادف شاهین توسط سایپا نیز حاکی از آن است که این خودرو با استانداردهای ایمنی تعیین شده مطابق بوده و توانایی کسب رتبه سه ستاره از موسسه ایمنی یورو انکپ را دارد. این سازمان ایمنی اروپایی، اعلام کرده است که پژو قادر به محافظت ۷۱ درصدی از سرنشینان است و این در حالی است که سایپا شاهین را در میان سدانهای ایرانی، ایمنترین اتومبیل میداند.
با این وجود باید یادآور شد که هیچ یک از سیستمهای ایمنی فعال و کمک راننده در این دو خودرو دیده نمیشود و این دو اتومبیل همچنان در ورژنهای پایه دارای دو ایربگ برای محافظت از راننده و سرنشین در هنگام ایجاد سوانح رانندگی و تصادفات میباشند.
مقایسه نوع سواری شاهین و تارا
شیوههای فروش خودرو در شرکتهای سازنده داخلی به نحوی تعیین شده که امکان تست رانندگی و سواری خودرو پیش از خرید را به مشتریان نمیدهد. بنابراین تعدادِ افرادی که موفق به تجربه سواری با این دو نوع خودرو بودهاند، محدود است. با این وجود تجربیات حاصل از راندن هر دو خودرو ثابت میکند که شاهین و تارا به لحاظ کیفیت سواری نیز بسیار مشابه یکدیگرند و نمیتوان آنها را در این معیار مقایسه از یکدیگر دور دانست.
مقایسه تجهیزات و امکانات شاهین و تارا
اگر سری G خودرو شاهین سایپا را با تارا ایران خودرو در جایگاه مقایسه قرار دهیم باید اظهار داشت که امکانات رفاهی و آپشنهای این دو خودرو تفاوت چندانی با هم نداشته و در یک سطح مشخص قرار میگیرند. نتیجتا چنانچه تجهیزات رفاهی را مبنای انتخاب خودرو قرار دادهاید باید خاطر نشان کرد که این دو خودرو تقریبا در سطح یکسانی از تجهیزات قرار میگیرند.
مقایسه از نظر قدرت و توان محرکه
پیشرانه در خودروی تارا موتور TU5 است که رضایتمندی مصرف کنندگان را در سالهای اخیر جلب کرده و در میان سایر نمونههای داخلی موتوری مناسب و کارآمد به شمار میآید. در مقابل شاهین مجهز به پیشرانه ۱.۵ لیتری دارای توربو شارژ و سیستم ۸ سوپاپ است که از فناوری چندان مدرنی بهرهمند نیست.
بنابراین اگر بخواهیم قوای محرکه این دو نوع خودرو را منصفانه در مقام قیاس قرار دهیم باید اظهار داشت که بازدهی موتور تارا نسبت به پیشرانه شاهین بیشتر است و میتواند با راندمان بالاتر و دردسر کمتر به فعالیت ادامه دهد.
مقایسه شاهین و تارا از نظر قیمت
وضعیت نابسامان بازار خودرو، تمام محاسبات خریداران برای تهیه اتومبیل مورد نیاز خود را بر هم میزند. با توجه به اینکه نرخ فروش دنا ایران خودرو به ۱۵۰ میلیون تومان رسیده و قیمت کوییک سایپا نیز حدود ۱۳۰ تا ۱۴۰ میلیون تومان برآورد شده است، نمیتوان انتظار داشت که تارا و شاهین نیز با قیمت مناسب در بازار عرضه شوند. با این وجود قیمت رسمی هیچ یک توسط کارخانههای سازنده اعلام نشده است.
مبلغ پیش پرداختی که از جانب سایپا برای خرید شاهین در نظر گرفته شده است، ۱۳۳ میلیون تومان است. مبلغ کامل خرید خودرو معمولا دو برابر مبلغ پیش فروش است و بر این مبنا میتوان قیمت نهایی شاهین را تقریبا ۲۷۰ میلیون تومان محاسبه کرد.
نایب رئیس اتحادیه نمایشگاه داران اتومبیل با اعلام اینکه سطح کیفی خودرو تارا نسبت به شاهین تا حدودی بالاتر است، قیمت سدان ایران خودرو را بالاتر از خودروی تازه ساخت سایپا اعلام کرده. در نتیجه با کمی اختلاف میتوان مبلغ خرید تارا را تقریبا ۳۰۰ میلیون تومان در نظر گرفت.
نتیجه گیری نهایی از مقایسه شاهین سایپا و تارا ایران خودرو
شرایط نابسامان بازار خرید و فروش خودرو، انتخاب اتومبیل مناسب را با محدودیتهایی مواجه میکند. به طور کلی مصرف کنندگان انتظار دارند با توجه به مبلغ پرداختی، امکانات درخور توجهی را دریافت کنند و این درحالی است که شرکتهای سایپا و ایران خودرو به دلیل وضعیت ناشی از تحریم و عدم همکاری با شرکتهای خودروسازی در سراسر جهان، توان ارائه خروجی باکیفیتتر با قیمت معقول را ندارند.
بنابراین خرید خودروی دندهای با امکانات سطحی و قیمت هنگفت در مقایسه با تجهیزات ایمنی و رفاهی که در سایر خودروهای تازه تولید سطح دنیا وجود دارد، برای خریداران رضایت بخش نخواهد بود. با توجه به توضیحات عنوان شده، مقایسه شاهین و تارا به نتیجه گیری قطعی و مطمئن درباره برتری همه جانبه یک خودرو به خودروی دیگر نمیانجامد. در حقیقت هر یک از این دو خودرو به لحاظ برخی ویژگیهای ساختاری میتواند نسبت به دیگری نمودهای بهتری را ارائه کند.
از نظر طراحی و شاخصههای ظاهری، شاهین از تارا پیشی دارد و به لحاظ میزان قدرت پیشرانه میتوان تارا را برتر از شاهین دانست. امکانات رفاهی، نوع سواری و سایر تجهیزات این خودرو اما چندان تفاوتی با هم ندارند. به طور کلی اگر ایدهآلهای دنیای مدرن و پسند امروزی مصرف کنندگان را در نظر بگیریم، هر دو خودرو از معیارهای نوین فرسنگها فاصله دارند؛ کما اینکه به لحاظ قیمت نیز مقرون به صرفه و اقتصادی نمینمایند.
اما از آنجایی که با این مقدار بودجه امکان خرید نمونههای دست دوم خارجی نیز وجود ندارد، میتوانید دست کم به جدید و صفر کیلومتر بودن این خودروها دل خوش کرده و برای خرید سدانی که با میل و سلیقه شما سازگارتر است اقدام کنید.