سپر جوشنی
زمانی که سپر جوشنی برای ما آپشن بود، تویوتا خودروی هیبریدی تولید می‌کرد، حالا که سان روف برای ما آپشن است، تسلا خودروی بدون راننده تولید می‌کند. این فاصله چگونه پر شدنی است؟
تا همین چند سال پیش فیلم “مردان عجیب در ماشین‌های پرنده” یک فیلم تخیلی به حساب می‌آمد. اما امروزه روز با ۲/۱ میلیون دلار می‌توانید یک ماشین پرنده۱ دو نفره بخرید و با آن بر فراز ترافیک شهری به پرواز در آیید. طی ده سال گذشته، نوآوری در صنعت خودرو، سرعتی سرسام آور به خود گرفته است. برندهای معروف خودروسازی جهان، همه ساله در نمایشگاه‌ها و اکسپوهای جهانی از آخرین محصولات خویش رونمایی می‌کنند که نسبت به محصول سال قبل ده‌ها ویژگی و امتیاز برتر و چشمگیر دارد، از افزایش توان پیشرانه خودرو گرفته تا افزودن آفتابگیر هوشمند. سئوال این است که این حجم از خلاقیت و نوآوری، درون یک شرکت خودروسازی چگونه مدیریت و سازماندهی می‌شود؟
هرگونه بهبود در زمینه آلیاژ بدنه خودرو، نیازمند دانش‌های وسیع متالورژی و سال‌ها کار تحقیقاتی در این زمینه است. افزایش ایمنی و رفاه سرنشین خودرو، مستلزم استفاده از آخرین دستاوردهای بیوشیمی و بیومکانیک است. هر اقدام در زمینه هوشمندسازی خودرو، نیازمند حضور تیم‌های تخصصی در حوزه فناوری اطلاعات و اینترنت اشیا است و قس علیهذا. این تصور که تمامی این دانش‌ها و تخصص‌ها، در واحد تحقیق و توسعه (R&D) شرکت خودروسازی جمع شده‌اند، تصوری اشتباه است.
شرکت‌های بزرگ خودروسازی جهان، بزرگترین بهره‌برداران از نظام “سرمایه‌گذاری خطرپذیر” به شمار می‌روند. این شرکت‌ها قسمت اعظمی از نیازمندی‌های خویش به خلاقیت، نوآوری و دستاوردهای تکنولوژیک را از دل این نظام بیرون می‌کشند. شرکت‌های بزرگ خودروسازی، یا خود به طور مستقیم یک یا چند “صندوق سرمایه خطرپذیر۲” را اداره می‌کنند و یا خریدار محصولات و دستاوردهای نوآورانه صندوق‌های مستقل می‌باشند.
ریسک پروژه‌های نوآورانه ذاتاً بالا است و موفقیت‌آمیز بودن اینگونه پروژه‌ها تضمین شده نیست. از این رو صاحبان ایده و طرح‌های خلاقانه و نوآور که غالباً از آنها به عنوان استارت آپ یا شرکت های دانش بنیان یاد می شود، توانایی پذیرش و مدیریت ریسک اینگونه پروژه ها را ندارند. صندوق های سرمایه خطرپذیر تمام یا قسمتی از ریسک پروژه های نوآور را پوشش می‌دهند و در مقابل در سود پروژه سهیم می گردند. طرح‌های خلاقانه اگرچه ریسک زیادی دارند، اما متقابلاً در صورت موفقیت، سودآوری بسیار بالایی به همراه دارند. به عبارت دیگر نظام سرمایه‌گذاری خطرپذیر یک فرآیند خرید ریسک است که محرک ایجاد و خلاقیت و نوآوری در بخش‌های مختلف کسب و کار می‌گردد.
در سال گذشته صندوق سرمایه‌گذاری خطرپذیر شرکت فولکس واگن، ۳۰۰ میلیون یورو در پروژه‌های کربن زدایی و استارت آپ‌های مرتبط با این حوزه سرمایه‌گذاری کرده است. در سال ۲۰۲۱ صندوق سرمایه‌گذاری خطرپذیر شرکت بی ام و، از لحاظ حجم سرمایه‌گذاری خطرپذیر، یکی از ۱۰ شرکت برتر جهان در صنایع خودروسازی به شمار می‌رفته است. شرکت هندی یونیکورن نیز یکی از این ۱۰ شرکت است. گروه رنو، از طریق سرمایه‌گذاری خطرپذیر، دو آزمایشگاه نوآوری در منطقه “سیلیکون ولی” آمریکا افتتاح کرده و بدینوسیله از استارت‌آپ‌ها فعال در حوزه خودرویی حمایت می‌کند.
اما در کشور ما، با وجود تلاش‌های صورت گرفته، سرمایه‌گذاری خطرپذیر همچنان حلقه مفقوده نظام سرمایه‌گذاری به شمار میرود. رشد سریع شرکت‌های استارت‌آپ و دانش‌بنیان به ویژه در حوزه فناوری اطلاعات، این فرصت را برای صنعت خودرو فراهم کرده تا نیازهای خویش را به دانش‌های نوآورانه از طـریق این شرکت‌ها، برطرف نمایند. به شـرط آنـکه در پـورتفوی سرمایه‌گذاری خویش، بخشی را به سرمایه‌گذاری خطرپذیر و توسعه این نظام در صنعت خودروی کشور اختصاص دهند.
۱- Aero Mobile
۲- Venture Capital Funds